Odruch Babińskiego u niemowlaka. Na czym polega?

Odruch Babińskiego to jeden z kilku fizjologicznych objawów u noworodków, który polega na prężeniu i prostowaniu palców stóp pod wpływem dotyku. Czym jest dodatni objaw Babińskiego i czy występuje także u dorosłych?

Spis treści:

• Co to jest odruch Babińskiego?
• Na czym polega odruch Babińskiego u dzieci?
• Kiedy zanika odruch Babińskiego?
• Objaw Babińskiego dodatni i ujemny
• Choroba Babińskiego u dorosłych
• Jakie są inne przyczyny dodatniego objawu Babińskiego?
• Diagnozowanie i leczenie objawów Babińskiego
• Inne typowe odruchy dziecięce – przykłady
• Odruch Babińskiego – oznaka prawidłowego rozwoju

Co to jest odruch Babińskiego?

Rodzice noworodków często martwią się o prawidłowy rozwój ich pociech. W ocenie prawidłowego wzrostu noworodka pomagają pierwotne odruchy i objawy. Należą do nich m.in. odruch Moro, odruch ssania oraz objawy Babińskiego. Odruch Babińskiego u dzieci to jeden z podstawowych objawów sprawdzanych podczas badania neurologicznego u noworodków. Objaw Babińskiego polega na odruchowym wyprostowaniu palucha z jego zgięciem grzbietowym w trakcie drażnienia boczno-dolnej powierzchni stopy.

U zdrowych noworodków objawy Babińskiego można zaobserwować zaraz po porodzie lub nieco później, ok. 2–3 tygodnia życia maluszka. Jest specyficzną reakcją bobasa na dotyk, którą po raz pierwszy opisał w 1896 roku Józef Babiński – francuski neurolog polskiego pochodzenia. Od jego nazwiska przyjęto powszechnie obowiązującą nazwę – objaw Babińskiego lub odruch Babińskiego.

Na czym polega odruch Babińskiego u dzieci?

Dodatni objaw Babińskiego polega na izolowanym ruchu prostownika palucha u noworodka. Może także objawiać się równoczesnym odwiedzeniem pozostałych palców podczas drażnienia zewnętrznej krawędzi podeszwy stopy. O ile pod wpływem tego samego bodźca zdrowy dorosły podkula palce stóp, maluszek pogłaskany w stopę napręża ją i w szybki sposób prostuje wszystkie paluszki. Niekiedy objawom Babińskiego towarzyszy tzw. wachlarzowe odwiedzenie palców lub zgięcie kończyny dolnej w 3 stawach, nazywane także odruchem obronnym lub odruchem ucieczki.

Objaw Babińskiego może występować w jednej lub obu stopach. Zwykle sprawdza się go podczas kontroli lekarskiej, poprzez delikatne drażnienie stopy twardym i ostrym przedmiotem. Istotne jest, aby drażnienie nie prowadziło do bólu i pobudzenia receptorów bólowych. Wówczas noworodek może szybko cofnąć stopę, co zaburzy rezultat badania. Taki test możesz też przeprowadzić podczas przewijania noworodka lub w trakcie spaceru w letni ciepły dzień, gdy malec spokojnie odpoczywa w gondoli, np. wózka Cybex e-Priam 3.0. Wózek posiada doskonałą amortyzację i przestronną gondolę z miękkim materacykiem, dzięki czemu Twojemu maluszkowi będzie naprawdę wygodnie.

Kiedy zanika odruch Babińskiego?

Znasz już najczęstsze odruchy niemowlęce i chcesz dobrze poznać odruch Babińskiego – kiedy zanika i czy wymaga kontroli u pediatry? Dodatnie objawy Babińskiego to fizjologiczne zjawisko, utrzymujące się u niemowląt do 2. roku życia. Gdy Twój maluch rozpocznie 3. rok życia, a odruch nadal się utrzymuje, jest on uważany za patologiczny i może świadczyć o uszkodzeniu drogi korowo-rdzeniowej. Objaw Babińskiego (dodatni) jest odruchem przejściowym i reakcja na bodźce może zmieniać się wraz z wiekiem.

Gdy niemowlę dojrzewa, a proces mielinizacji osłonek nerwowych kończy się, odruch Babińskiego zastępuje odruch podeszwowy. Odruch podeszwowy polega na mimowolnym zwijaniu się palców podczas drażnienia stopy. Odruchowi Babińskiego mogą towarzyszyć odruchy dodatkowe. Palce niemowlęcia często kurczą się równocześnie z innymi mięśniami skracającymi kończynę dolną. W efekcie może pojawić się równoczesne zgięcie uda oraz jego delikatne odwiedzenie. Zauważysz to, gdy podczas wakacyjnego spaceru w komfortowym wózku Maxi Cosi Street Plus dotkniesz w określony sposób stópkę swojej pociechy.

Objaw Babińskiego dodatni i ujemny

Podczas badania noworodka można wyróżnić objaw Babińskiego dodatni oraz ujemny. Objaw Babińskiego dodatni u niemowląt stanowi normę i nie powinien być powodem do niepokoju rodziców. Sprawdza się go w obu stopach i gdy palce prostują się to znak, że układ nerwowy dziecka funkcjonuje prawidłowo.

Odruch Babińskiego nie zawsze jest czytelny. Z tego względu warto go przeprowadzić podczas wizyty kontrolnej u pediatry, który w razie wątpliwości może skierować małego pacjenta na dalsze badania diagnostyczne. Ujemny odruch u niemowląt może sygnalizować uszkodzenie rdzenia kręgowego lub pojawiać się u dzieci z uszkodzeniami nerwów obwodowych. Aby mieć pewność diagnozy, objaw powinieneś sprawdzić kilkukrotnie – np. po kąpieli, podczas zmiany pieluszki na przewijaku albo gdy spacerujesz z maleństwem, które spokojnie odpoczywa w gondoli, np. wózka Muuvo Trick, dostępnego w zestawie z fotelikiem Maxi Cosi Pebble 360.

Choroba Babińskiego u dorosłych

Objaw Babińskiego dodatni, który utrzymuje się u starszych dzieci lub jest nadal obecny u dorosłych to powód do przeprowadzenia szczegółowych badań lekarskich. Dodatni wynik testu u dorosłych traktowany jest jako stan patologiczny. W takiej sytuacji lekarz kieruje zwykle pacjenta na rezonans magnetyczny albo tomografię komputerową, aby wykluczyć choroby ośrodkowego układu nerwowego.

Obecność dodatniego objawy Babińskiego często sygnalizuje uszkodzenie centralnego układu nerwowego. Może być to efekt upośledzonej kontroli nardzeniowej lub nieprawidłowości w pracy neuronów hamujących. Tego rodzaju zmiany nazywa się uszkodzeniem drogi korowo-rdzeniowej lub ośrodkowego neuronu ruchowego. Objaw Babińskiego jest potwierdzany podczas diagnozowania takich chorób jak zanik wieloukładowy, neuropatia ruchowo-czuciowa lub zwyrodnienie sznurowe rdzenia.

Na szczęście te choroby rzadko występują u najmłodszych, jeśli jednak jakieś nietypowe zachowanie Twojej pociechy wzbudzi Twój niepokój, np. podczas podróżowania samochodem, gdy maluch bezpiecznie siedzi w fotelik samochodowym Maxi Cosi Cabrio Fix, warto rozwiać swoje wątpliwości podczas rutynowego badania u pediatry.

Jakie są inne przyczyny dodatniego objawu Babińskiego?

U osób dorosłych przyczyną dodatniego odruchu Babińskiego może być m.in. udar mózgu lub padaczka. Choroba Babińskiego może wiązać się z urazem czaszki lub mózgu, np. w wyniku silnego uderzenia okolic płatów czołowych. Niekiedy diagnozą okazuje się nowotwór mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych. To także możliwa oznaka występowania stwardnienia rozsianego, stwardnienia bocznego zanikowego bądź zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Zdarza się, że u niektórych dorosłych, ale też dzieci nie występuje żadna reakcja na podrażnienie stopy. Wówczas palce nie odginają się w żadną stronę, a maluszek nie próbuje odwodzić dolnej kończyny. Stan ten nazywa się zniesionym odruchem Babińskiego i nie musi oznaczać choroby. Jeżeli jednak utrzymuje się podczas kolejnych prób, być może stanowi objaw całkowitego zniesienia czucia w obrębie stopy, np. w polineuropatii. Przekonasz się o tym, dotykając gołej stopy swojego smyka, np. w trakcie letniej przechadzki w parku w dobrze wentylowanym wózku Cybex Balios S.

Diagnozowanie i leczenie objawów Babińskiego

Prawie każdy rodzic po raz pierwszy dowiaduje się o odruchu Babińskiego podczas wizyty u pediatry lub jeszcze na oddziale noworodkowym. Pierwsze dni po porodzie mijają pod znakiem licznych badań, które mają wykluczyć najczęstsze choroby wieku dziecięcego, wadę słuchu lub problemy w obrębie układu ruchu. Wiele nieprawidłowości wymaga jedynie kontroli i samoistnie mija po kilku tygodniach od narodzin. Są to. m.in. lekkie uszkodzenia, powstałe podczas porodu lub dysfunkcje, które występują u wcześniaków.

Badanie typowych dla noworodka objawów i oznak służy szybkiemu rozpoznaniu choroby, co pozwala uniknąć długotrwałego leczenia. Objaw Babińskiego sprawdza lekarz rodzinny lub pediatra – w tym celu przeciąga po skórze stopy twardym i ostro zakończonym przedmiotem, od pięty w kierunku podstawy małego palca. Uciska powinien być odpowiednio dopasowany do maleństwa – niezbyt silny, by nie wywołać bólu, ale też na tyle odczuwalny, by bobas mógł odpowiednio zareagować. Możesz samodzielnie spróbować przeprowadzić podobną próbę w domu lub gdy smyk leży na plecach w gondoli wózka Espiro Next 2.1.

U dorosłych pacjentów nieprawidłowe wyniki testu są podstawą do kolejnych szczegółowych badań. W pierwszej kolejności są to badania obrazowe, np. tomografia komputerowa. Konieczne mogą być specjalistyczne badania laboratoryjne, do których należy m.in. analiza płynu mózgowo-rdzeniowego, pobrana w ramach punkcji lędźwiowej. Sam dodatni wynik objawy Babińskiego nie wymaga leczenia, jest jedynie impulsem do poszukiwania przyczyny nietypowego zjawiska u pacjenta.

Inne typowe odruchy dziecięce – przykłady

Odruch Babińskiego u dzieci to nie jedyny wskaźnik prawidłowego rozwoju maluszka. Ich znajomość jest ważna nie tylko z punktu widzenia pediatry, ale przydaje się także rodzicom, którzy najwięcej czasu spędzają ze swoim potomstwem. Pierwotne odruchy noworodka są mimowolnymi reakcjami fizycznymi, wywołanymi określonymi bodźcami zewnętrznymi. Większość z nich świadczy o prawidłowości rozwoju układu nerwowego dziecka i pełni funkcję przystosowawczą do środowiska zewnętrznego.

Odruchy noworodkowe dzielą się na prymitywne i przystosowawcze. Odruchy prymitywne, nazywane także pierwotnymi, są kierowane przez najbardziej prymitywne części mózgu, które wykształcają się zaraz po narodzinach. Około 6. miesiąca życia wykształca się u dziecka kora mózgowa i wówczas wypiera ona działanie odruchów pierwotnych. Odruchy przystosowawcze są związane z reakcją organizmu na bodźce – należą do nich odruch ssania, połykania lub odruch poszukiwaczy.

Odruch Moro

Jednym z najbardziej znanych odruchów niemowlęcych jest odruch Moro. Polega on na tym, że gdy nasze dziecko przestraszy się lub niespodziewanie obniżymy jego główkę, np. podczas odkładania na przewijak, bobas automatycznie odrzuca rączki na boki, a jego tułów charakterystycznie wygina się w łuk. W drugim etapie rączki prostują się i maluch przesuwa je do góry.

Odruch lalki

Odruch lalki, nazywany też oczami lalki, polega na asymetrycznym poruszaniu się oczu maleństwa względem jego główki. Gdy dziecko obraca głowę w jedną stronę, jego oczy kierują się w przeciwnym kierunku, podobnie jak w przypadku zabawek, których oczy zawsze kierują się ku środkowi. Objaw szybko zanika – zwykle przestaje być widoczny już ok. 10. dnia życia.

Odruch chwytny

Odruch chwytny polega na zaciśnięciu rączki dziecka wokół palców rodzica lub przedmiotu, który dotyka jego wewnętrznej części dłoni. Noworodek potrafi tak mocno ściskać dłoń, że jest w stanie utrzymać w ten sposób ciężar własnego ciała. Objaw ten utrzymuje się do ok. 4. miesiąca życia niemowlęcia. Z łatwością zaobserwujesz go wtedy, gdy wyjmujesz maluszka z wózka, np. intuicyjnego w obsłudze Baby Jogger City Select.

Odruch toniczno-szyjny

Odruch toniczno-szyjny jest związany z ułożeniem głowy noworodka względem całego ciała. Gdy bobas odwraca główkę w jedną stronę, jednocześnie prostuje rękę po tej samej stronie ciała. W tym samym czasie druga ręka się kurczy, a maluszek utrzymuje ją blisko tułowia. Podobnie jak odruch chwytny, stan ten utrzymuje się do ok. 4. miesiąca życia.

Odruch kroczenia

Równie ciekawe są dwa inne odruchy – odruch kroczenia obserwuje się wtedy, gdy dotkniemy nóżkami dziecka do powierzchni płaskiej. Wówczas malec mimowolnie zaczyna nimi poruszać, jakby próbował samodzielnie się przemieścić.

Odruch poszukiwaczy

Odruch poszukiwaczy jest odruchem pierwotnym, który pozwalał niemowlęciu przetrwać i znaleźć źródło jedzenia. To automatyczne odwracanie główki w kierunku, w którym ktoś dotyka dziecięcy policzek – służy on poszukiwaniu brodawki sutkowej podczas karmienia piersią.

Odruch Babińskiego – oznaka prawidłowego rozwoju

Odruchy niemowlęce są reakcją dzieci na bodźce zewnętrzne, które pozwalają na wczesne wykrycie licznych zaburzeń. Odruch Babińskiego, czyli mimowolne prostowanie stopy na skutek podrażnienia podeszwy stopy ostro zakończonym przedmiotem, zanika około 2. urodzin. Niektórzy specjaliści uważają, że może on być widoczny jeszcze w 3. roku życia Twojego smyka. Jeśli jednak zauważasz inne niepokojące objawy, dobrze jest od razu skonsultować ze specjalistą, by jak najlepiej chronić zdrowie Twojej pociechy. Skorzystaj także z bogatej oferty naszego sklepu i wybierz dla dziecka produkty, które uprzyjemnią czas spędzony z niemowlęciem!