Dzieci doświadczają gniewu, frustracji, smutku, radości czy strachu, jednak nie zawsze potrafią je kontrolować. Mądre radzenie sobie z emocjami jest niezwykle ważne dla ich prawidłowego rozwoju. Sprawdź, jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami.
Spis treści
Jak nauczyć dziecko radzić sobie z emocjami? Najważniejsze informacje:
- Nieumiejętność radzenia sobie z emocjami u dziecka wynika m.in. z niedojrzałości jego układu nerwowego, zmian rozwojowych, temperamentu oraz brak wystarczającego zasobu słów do wyrażania uczuć.
- Wsparciem dla dziecka w radzeniu sobie z emocjami są: techniki oddechowe, tworzenie bezpiecznej przestrzeni do wyrażania uczuć, wspólne szukanie rozwiązań oraz rozpoznawanie i nazywanie emocji.
- Nad emocjami warto pracować z dzieckiem na co dzień przez zabawę, wspólne odgrywanie scenek, książeczki edukacyjne, bajki terapeutyczne oraz rozmowy.
- Jeśli reakcje emocjonalne u dziecka są bardzo nasilone, trwają długi czas, wiążą się z agresją, izolacją, trudnościami z koncentracją i nauką czy konfliktami z innymi, warto skonsultować się z psychologiem, wychowawcą lub nauczycielem.
Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami?
Intensywne emocje u dzieci są czymś naturalnym, a wybuchy euforii, płaczu czy złości zdarzają się dość często. To dzięki nim malec uczy się budować relacje z rówieśnikami i innymi ludźmi, wyrażać potrzeby oraz poznawać świat. Wyrażanie i kontrolowanie emocji bywa jednak bardzo trudne, gdyż malec nie ma jeszcze odpowiednich umiejętności i narzędzi, aby je właściwie zrozumieć i sobie z nimi radzić.
Zarówno młodsze, jak i starsze dzieci doświadczają trudności z kontrolowaniem swoich reakcji na daną sytuację. Nauka panowania nad nimi to proces bazujący na odpowiednim podejściu do malucha, bez tłumienia jego uczuć. Zadaniem rodzica jest właściwe, mądre wsparcie pociechy.
Dlaczego dziecko nie radzi sobie z emocjami?
Dzieci odczuwają emocje tak samo intensywnie jak dorośli, ale nie potrafią jeszcze sobie z nimi poradzić – dlatego napady złości, gniewu czy euforii są u nich tak częste i intensywne. Wynika to z różnych przyczyn, o których przeczytasz poniżej!
Niedojrzałość układu nerwowego
Układ nerwowy dziecka jest wciąż niedojrzały i nadal się rozwija – zwłaszcza obszary mózgu odpowiadające za samokontrolę, logiczne myślenie i kontrolowanie emocji.
Niektóre z obszarów osiągną dojrzałość, kiedy człowiek jest już dorosły. Przykładem jest kora przedczołowa, kluczowa dla regulacji emocji, która staje się dojrzała dopiero około 25. roku życia. Układ nerwowy dziecka jest wysoce wrażliwy na bodźce, dlatego nadmiar wrażeń, zmęczenie lub hałas mogą łatwo doprowadzić do wybuchu płaczu, czy złości.
Dopiero z czasem, dzięki wsparciu dorosłych pociecha uczy się odpoczywać, prosić o pomoc, nazywać i kontrolować emocje, zamiast reagować impulsywnie.
Brak zasobu słów wystarczającego do wyrażania uczuć
Przyczyną tego, że dziecko nie radzi sobie z emocjami, bywa też nieumiejętność nazywania i wyrażania uczuć, co wynika ze zbyt małego zasobu słownictwa. Pojęcia takie jak „frustracja”, „rozczarowanie”, „zazdrość” czy inne są dla malca zbyt abstrakcyjne. Dziecko czuje silne emocje, ale nie potrafi ich wytłumaczyć ani nazwać. Zamiast powiedzieć „jestem zdenerwowany/rozczarowany/smutny” po prostu krzyczy albo wybucha płaczem czy złością.
Zdarza się też, że dziecko nie ma w swym otoczeniu wzorców, z których może czerpać. Jeżeli nie słyszy, jak rodzice na co dzień mówią o swoich uczuciach (np. „jestem smutna”, „jestem zmęczony”), nie uczy się w naturalny sposób wyrażania emocji.
Zmiany rozwojowe w kolejnych latach życia
Powodem tego, że dziecko nie panuje nad emocjami, są także naturalnie następujące zmiany rozwojowe, właściwe dla konkretnego wieku malca. To, że 3-letnie dziecko nie radzi sobie z emocjami, jest normą i stanowi naturalny wyraz następujących w tym okresie zmian rozwojowych. Pociecha chce coraz częściej decydować samodzielnie o wielu sprawach i podkreślać swą odrębność, a jednocześnie nie potrafi jeszcze dobrze kontrolować emocji, czego efektem są m.in. intensywne wybuchy złości, krzyk czy płacz.
Emocje bywają bardzo burzliwe również u starszych dzieci, co jest skutkiem zmian w życiu pociechy i dalszej nauki zasad społecznych. Trudności w radzeniu sobie z emocjami często wynikają np. z pójścia do przedszkola, presji szkolnej i relacji z rówieśnikami.
Zobacz też: Bunt dwulatka – czym jest i jak sobie z nim radzić?
Temperament dziecka
To, że 4-latek czy 10-latek nie radzi sobie z emocjami, może też wynikać z jego temperamentu. Cechy wrodzone pociechy wpływają na sposób okazywania i przeżywania emocji. Dzieci o spokojnym temperamencie zwykle łatwiej się dopasowują do sytuacji, szybciej odzyskują równowagę i rzadziej wybuchają, a te pełne energii zazwyczaj reagują znacznie gwałtowniej.
Z kolei maluchy, które są wrażliwe, wycofane, ostrożne przeżywają głęboko emocje, ale zwykle nie okazują ich wprost i „duszą” je w sobie.
Jak nauczyć dziecko radzić sobie z emocjami – sprawdzone sposoby
Istnieją różne praktyczne sposoby wspierające regulowanie i kontrolowanie emocji u dziecka. Rolą rodzica jest skuteczne wsparcie pociechy w tym zakresie. To mama i tata powinni pokazywać dziecku, że uczucia i emocje są naturalne, dlatego nie należy ich tłumić, tylko oswoić.
Rozpoznawanie i nazywanie emocji
Zastanawiasz się jak pracować nad emocjami z dzieckiem? Podstawową metodą w uczeniu malucha radzenia sobie z emocjami jest ich rozpoznawanie i nazywanie.
Dokładnie nazywaj każde uczucie dziecka, mówiąc np. „Widzę, że jesteś zły/a, bo…”, „Zauważyłam, że jesteś smutny/a…”. Określaj też swoje emocje np. „Jest mi przykro, że nie odwiedzimy dziś cioci”. Warto również z pociechą odkrywać emocje przeżywane przez bohaterów książeczek albo ulubionych bajek – pytaj jej, jak według niej czuje się dana postać.
Może Cię zainteresować również: Rozwój psychofizyczny dziecka – od narodzin do wieku przedszkolnego
Uczenie dziecka technik oddechowych
[[[PRODUKT:https://magento2:sgY3EvTQ@bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-kinderkraft-moov-ct-wozek-3w1-z-fotelikiem]]]
Jeśli nie wiesz, jak nauczyć dziecko radzić sobie z emocjami, ani od czego zacząć, pomocne będą techniki oddechowe. Pokaż maluchowi, w jaki sposób uspokoić ciało i wyregulować emocje za pomocą spokojnego oddychania.
Takie ćwiczenie pomoże mu poradzić sobie z przyspieszonym oddechem, zdenerwowaniem, napięciem mięśni czy szybszym biciem serca, kiedy jego emocje przejmą nad nim kontrolę. Naucz pociechę wykonywać głębokie wdechy i wydechy albo powoli wydychać powietrze (jak przy zdmuchiwaniu świeczki na torcie).
Pomocne może być liczenie: najpierw dziecko wykonuje wdech na 1-2-3, następnie wstrzymuje na chwilę oddech i wykonuje wydech na 1-2-3-4.
Jeśli 7-latek nie radzi sobie z emocjami, wypróbujcie też metodę „nadmuchiwania balonika”. Polega ona na tym, że brzdąc kładzie ręce na brzuchu i wyobraża sobie, że nadmuchuje go jak balon. Podczas wdechu balon rośnie, a przy wydechu opada.
Tworzenie bezpiecznej przestrzeni do wyrażania uczuć
Jeśli 3-latek, 8-latek czy 5-latek nie radzi sobie z emocjami, koniecznie zapewnij mu bezpieczną przestrzeń do wyrażania uczuć. Ucz malca, że żadne emocje nie są „złe” czy niewłaściwe – należy je natomiast oswoić, najlepiej w odpowiednim miejscu.
Ważne, aby dziecko miało przestrzeń, w której może się bezpiecznie uspokoić. Przytulny kącik w sypialni w otoczeniu kojącej muzyki i ulubionej maskotki pomoże mu w szybszym uporaniu się nadmiarem emocji.
Wspólne szukanie rozwiązań
Jeśli nie masz pewności, jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami, ważnym aspektem, na jakim musisz się skupić, jest wspólne szukanie rozwiązań po wybuchu uczuć.
Kiedy intensywne emocje już opadną, porozmawiaj z pociechą o zaistniałej sytuacji. Wspólnie zastanówcie się, co możecie zrobić następnym razem, aby szybciej i łatwiej ukoić nerwy – nie narzucaj dziecku gotowych odpowiedzi, tylko wspólnie wypracujcie najlepsze rozwiązania.
Jak pracować nad emocjami w codziennych sytuacjach?
[[[PRODUKT:https://magento2:sgY3EvTQ@bobowozki.com.pl/foteliki-samochodowe-p-besafe-izi-go-beyond-fotelik-samochodowy-0-13-kg-baza]]]
Z dzieckiem warto pracować nad emocjami na co dzień, a nie tylko wtedy, gdy dochodzi do wybuchów. Najlepiej robić to poprzez zabawę, np. odgrywanie scenek z maskotkami, zabawy ruchowe rozładowujące napięcie czy rysowanie uczuć kredkami w różnych kolorach.
Bardzo pomocne jest też wspólne czytanie książek o emocjach oraz bajek terapeutycznych. Opracowane przez specjalistów historie mogą im pomóc nazywać, oswajać i radzić sobie z różnymi emocjami.
Rozmowa, gdy malec siedzi na macie edukacyjnej albo w krzesełku do karmienia – np. bezpiecznym Stokke Tripp Trapp – to również okazja do wspólnego szukania rozwiązań problemów. To one pomagają malcowi uporać się z intensywnymi uczuciami, ale też budują między Wami bliskość oraz poczucie bezpieczeństwa. Zwykłe, proste zdania typu „Widzę, że jesteś smutna/zła” sprawiają, że dziecko czuje się lepiej rozumiane i wspierane.
Dziecko nie panuje nad emocjami – kiedy warto szukać wsparcia?
Kiedy reakcje emocjonalne u pociechy są zbyt nasilone i utrzymują się przez dłuższy czas, warto poszukać dodatkowego wsparcia dla smyka, np. u psychologa czy wychowawcy.
- Uwagę rodzica powinny zwrócić sytuacje, gdy silne emocje u pociechy prowadzą do agresji wobec innych lub siebie np. gryzienia, bicia, zadawania ran czy niszczenia przedmiotów.
- Należy zareagować również, gdy dziecko zaczyna się izolować lub ma problemy w szkole czy przedszkolu. Częste konflikty z kolegami i dorosłymi, trudności w nauce czy problemy z koncentracją wymagają natychmiastowej reakcji.
- Z pomocy specjalisty dobrze jest również skorzystać, gdy 4- czy 7-latek nie panuje nad emocjami i reaguje nieadekwatne do sytuacji, np. silny smutek czy złość pojawiające się przy drobnych trudnościach.
- Reakcji wymaga też przewlekły lęk, nerwowość, napięcie i strach, przejawiające się m.in. bólami głowy czy brzucha pozornie bez wyraźnej przyczyny.
Jak radzić sobie z emocjami u dziecka? Przykłady dla różnych grup wiekowych
Każdy wiek wiąże się z innymi wyzwaniami natury emocjonalnej u dziecka. To, że 4-latek nie radzi sobie z emocjami, jest naturalne, ale może mieć odmienne przyczyny i wymagać innego podejścia niż w przypadku choćby 10-latka. Wspierając pociechę, należy dostosować metody pomocy do jej wieku:
- Jeśli 3-letnie dziecko nie radzi sobie z emocjami, przejawia się to m.in. napadami złości, histerią czy trudnościami w komunikacji. Wspieraj malucha, nazywając jego emocje, zapewniając mu poczucie bezpieczeństwa i pozwalając na wyrażanie złości w bezpieczny sposób, np. przez tupanie czy zgniatanie papieru.
- Emocje 4-5-latka zwykle związane są z pierwszymi obowiązkami i zasadami czy nieumiejętnością radzenia sobie z przegraną i dzieleniem się. Wspieraj dziecko, ucząc je technik oddychania, określając jasne zasady zabaw i pokazując, że przegrana jest częścią gry.
- W sytuacji, gdy 7–9-latek nie radzi sobie z emocjami zwykle pojawia się frustracja związana ze szkołą, relacjami z rówieśnikami, pierwszymi próbami rywalizacji – zapewnij dziecku wsparcie, rozmawiając z nim o emocjach. Ucz pociechę szukania rozwiązań i nieskupiania się na porażkach.
- Kiedy 10-latek nie panuje nad emocjami, cierpliwie rozmawiaj z dzieckiem. Okaż zrozumienie i nie oceniaj. U pociechy mogą występować huśtawki emocjonalne, drażliwość czy większe napięcie związane z oczekiwaniami szkolnymi i społecznymi, dlatego pomagaj mu budować poczucie własnej wartości. Stosuj techniki relaksacyjne, np. bazujące na sporcie, hobby dziecka czy oddechu.
Przeczytaj też: Co robić, gdy dziecko nie chce chodzić do przedszkola?
Już wiesz, jak wspierać dziecko w nauce emocji!
Choć nadmierna emocjonalność u dzieci jest często normą i naturalnym etapem rozwoju, warto wspierać pociechę w radzeniu sobie z emocjami. Akceptacja uczuć, cierpliwość i zrozumienie, budowanie poczucia bezpieczeństwa, oddechowe techniki relaksacyjne i modelowanie własnych reakcji przez rodzica mogą być dużym wsparciem dla dziecka.
Jeśli jednak zaobserwujesz u malucha nadmierne reakcje emocjonalne, lęk, niepokój, agresję albo zauważysz, że problem w inny sposób wyraźnie wpływa na codzienne życie pociechy, nie wahaj się sięgnąć po pomoc specjalisty.
Czy masz sprawdzone sposoby na wsparcie dziecka w radzeniu sobie z emocjami? Podziel się z nami swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami w komentarzu!
Zobacz również bogaty asortyment naszego sklepu. Oferujemy foteliki samochodowe – m.in. model Graco Eldura, wózki dla dzieci, w tym bezpieczny i wygodny Anex IQ Premium, leżaczki, łóżeczka i wiele innych sprzętów i akcesoriów!
Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastąpi porada lekarza
Źródła:
