Na rozwój dziecka składa się wiele elementów – rozwój ruchowy, rozwój wzroku, słuchu, a także mowy. Zdobywanie poszczególnych umiejętności odbywa się według określonej kolejności. Kiedy dziecko zaczyna mówić? Kiedy warto udać się do logopedy? Wyjaśniamy.
Spis treści
Kiedy dziecko zaczyna mówić? Etapy rozwoju maluszka
Celem każdego rodzica jest zapewnienie dziecku jak najlepszych warunków do harmonijnego rozwoju. Noworodek już od pierwszych chwil życia kształtuje umiejętności poznawcze – śledzi każdy ruch, uczy się rozpoznawać głosy pozostałych członków rodziny.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-junama-space-wozek-2w1]]]
Domownicy często z utęsknieniem czekają na najważniejsze momenty, które świadczą o prawidłowym procesie dorastania niemowlęcia. Samodzielne obracanie się, umiejętność siadania bez podparcia, co pozwala przekształcić wózek głęboki Junama Space V2 w spacerówkę, pierwsze kroki – to powód do radości i dumy. Równie ważną chwilą jest moment, kiedy dziecko mówi pierwsze słowo. W jakim wieku dzieci zaczynają mówić i jak przygotowują się do werbalnej komunikacji?
Kiedy dziecko zaczyna rozumieć, co się do niego mówi?
Noworodek, a następnie kilkutygodniowe niemowlę komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku i płaczu. Po około 2-3 miesiącach smyk zaczyna gruchać i głużyć, a po kolejnych czterech następuje etap gaworzenia. W wieku około 7-8 miesięcy maluszek zaczyna reagować na mowę i rozróżniać melodię głosu, np. na pieszczotliwą, cichą mowę reaguje zadowoleniem i uśmiechem, a na podniesiony ton i krzyk – płaczem.
Dopiero około 12. miesiąca życia dziecko zaczyna rozumieć, co się do niego mówi i zaczyna reagować na swoje imię. Po ukończeniu roczku pociecha jest już w stanie wypowiadać ze zrozumieniem pierwsze wyrazy, a rok później zazwyczaj powtarza już ze zrozumieniem słowa i kojarzy je z konkretnymi rzeczami bądź czynnościami. Zaczyna też tworzyć własne słowa.
Głużenie, gaworzenie, artykulacja. Kiedy dzieci mówią pierwsze słowo?
Podstawowym narzędziem komunikacji noworodka i niemowlęcia w pierwszych tygodniach życia jest krzyk oraz płacz. W ten sposób maluszek informuje inne osoby, że jest mu zimno lub zbyt gorąco, jest głodny, spragniony, bądź potrzebuje bliskości i zwiększenia poczucia bezpieczeństwa. Częsty płacz może być sygnałem choroby, konsekwencją nadmiaru bodźców lub wiązać się z pojawieniem pierwszych zębów.
Jakie są etapy rozwoju mowy u dziecka? W okolicy trzeciego miesiąca życia pojawia się głużenie, nazywane także gruchaniem. To krótkie połączenia głosek, wypowiadane przez bobasa, takie jak „gli”, „gla”, „eby”. Od ok. 6. miesiąca życia bezwiednie formułowane połączenia dźwięków zaczynają tworzyć zwarty ciąg, nazywany gaworzeniem. Dziecko wymawia zespoły sylab bez znaczenia, takie jak „baba”, „lala”, „gaga”.
W okolicy pierwszych urodzin rodzice z niecierpliwością starają się uchwycić moment, kiedy dziecko zaczyna mówić. Na tym etapie maluch coraz częściej powtarza usłyszane dźwięki, niekiedy potrafi wskazać rączką dany przedmiot i osobę, o której mówią mama lub tata.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-cybex-eezy-s-twist-2-2024-wozek-spacerowy]]]
Pod koniec 1. roku życia zwykle maluszek umie powiedzieć ze zrozumieniem pierwsze krótkie słowa, takie jak „mama”, „tata”, „daj”. Już wtedy naturalny rozwój mowy u dziecka można wspierać poprzez wspólne spacery z maluszkiem w wózku spacerowym – warto wybrać wygodny model, na przykład Cybex Eezy S+ 2 – lub podczas przemieszczania się samochodem – na przykład w obrotowym foteliku, jak Swandoo Marie 2 i-Size.
Czy dziewczynki uczą się mówić wcześniej od chłopców?
Statystycznie dziewczynki zaczynają mówić nieco wcześniej niż chłopcy. Ma to związek z estrogenami, które przyspieszają rozwój ich mózgu i sprawiają, że dziewczynki trochę szybciej się rozwijają. U dziewczynek w pierwszym roku życia następuje też szybsza rozbudowa połączeń neuronalnych w lewej półkuli mózgowej, odpowiadającej za naukę myślenia i rozwój mowy. Chłopcy pierwsze słowa zaczynają zazwyczaj wypowiadać w wieku około 13-14 miesięcy, czyli nieco później niż dziewczynki.
Kiedy dziecko zaczyna mówić mama? Czy pierwsze słowo ma szczególne znaczenie?
Kiedy dzieci zaczynają mówić, nie zawsze pierwszym usłyszanym słowem jest tak upragnione „mama”. Może być to inna sylaba lub słowo, które maluszek często słyszy podczas zabawy lub jest wypowiadane przez rodziców w trakcie karmienia.
Bywa, że równie często pojawia się słowo „tata”, „baba”, „pa” lub początki słów, takich jak „la” (lalka), „ki” (kicia, kotek), a nawet „am” lub „bam”, co odpowiada wyrazom używanym przez rodziców przy nazywaniu codziennych czynności. Jeśli zatem Twoje dziecko w pierwszej kolejności powie „tata”, to absolutnie nie musi oznaczać, że do niego jest bardziej przywiązane.
Warto pamiętać, że proces nauki mówienia u dziecka może odbywać się skokowo. Bywa, że Twój maluszek całą energię kieruje na naukę chodzenia lub raczkowania. Gdy osiągnie określony etap w nauce przemieszczania się, jego organizm koncentruje się na opanowaniu kolejnej umiejętności, np. gaworzenia.
Pierwsze słowa, wypowiadane na spacerze w parku w wózku, to zwykle naśladowanie odgłosów przyrody, a także zwrotów, które wypowiadają rodzice oraz rodzeństwo. Gdy dziecko podróżuje w foteliku samochodowym i może swobodnie obserwować otoczenie, a także rozmowy pozostałych członków rodziny, nauka mowy u dziecka staje się naturalnym elementem poznawania świata.
Kiedy dziecko zaczyna mówić? Poznawanie kolejnych słów i rozwój mowy
Drugi rok życia to zwykle czas, kiedy dzieci zaczynają mówić. Nie są to oczywiście pełne zdania, lecz pojedyncze wyrazy i pseudozdania. Maluszek ma zazwyczaj opanowane już wszystkie samogłoski i większość spółgłosek. To, w jakim wieku dzieci zaczynają mówić, zależy od środowiska, w którym wzrastają. Nauka poprzez naśladowanie, słuchanie opowieści rodziców podczas zasypiania i wspólne czytanie książeczek w domu lub gdy maluch leży w foteliku samochodowym to idealny sposób na wspieranie rozwoju mowy.
Kiedy dziecko zaczyna mówić „mama”, w jego słowniku pojawiają się także słowa, które zwykle rozumie tylko najbliższe otoczenie. Pod koniec 2. roku życia twoja pociecha powinna wypowiadać już ok. 50 słów, z czego połowa powinna być zrozumiała dla osób spoza grona domowników. Od momentu, kiedy dziecko zaczyna mówić, do ukończenia 3. roku życia, dziecko włada ok. 800–1500 wyrazami.
Na tym etapie zdarza mu się przekręcać pojedyncze głoski, skracać słowa i przestawiać sylaby. Kiedy dziecko mówi pierwsze słowo, zapamiętuje także dźwięki i w niedługim czasie jest zdolne powtórzyć krótką melodię, którą często słyszy w radio, np. podczas podróży samochodem w foteliku do żłobka i przedszkola.
Aktywności wspomagające naukę, kiedy dziecko zaczyna mówić
Na to, w jakim wieku dziecko zaczyna mówić, można w pewnym stopniu wpływać, między innymi poprzez stymulację maluszka do różnych aktywności. W pierwszych tygodniach życia wsparciem dla prawidłowego rozwoju mowy jest karmienie niemowlęcia piersią.
Staraj się nie używać zbyt długo smoczka-gryzaka, gdyż blokuje on ruchy języka. Mów dużo do dziecka, nie zdrabniaj, zwracaj się do niego krótkimi zdaniami. Opowiadaj, co widzisz za oknem podczas jazdy samochodem, gdy maluch wygodnie siedzi w foteliku samochodowym. Korzystaj też z książeczek obrazkowych, audiobooków i nagrań z piosenkami.
Jeśli podejrzewasz, że rozwój Twojego maluszka jest zaburzony, skonsultuj swoje wątpliwości z pediatrą lub logopedą. Wizyta u specjalisty jest konieczna, gdy maluszek nie reaguje na Twoje słowa, nie odwraca głowy w Twoją stronę, gdy do niego mówisz, lub gdy nie docierają do niego dźwięki z otoczenia.
Konsultacja z logopedą będzie wskazana, gdy Twoja pociecha nie próbuje samodzielnie mówić, jego mowa jest monotonna, brak jej emocji, wypowiedzi są nielogiczne, nieadekwatne, albo dziecko rozmawia tylko z wybranymi osobami. To może być znak, że maluszek potrzebuje dodatkowego wsparcia.
Jak wspierać rozwój mowy dziecka?
Nauka mówienia to niełatwe wyzwanie rozwojowe. Wiele maluszków może nawet potrzebować pomocy logopedy lub nauczycieli w żłobku czy przedszkolu w zdobyciu tej umiejętności. Mimo że pomoc specjalistów często jest wskazana, to rozwój mowy dziecka powinni wspierać przede wszystkim rodzice, opiekunowie i inne bliskie osoby. To właśnie oni spędzają z pociechą najwięcej czasu i dzięki temu mogą wykorzystywać codzienne sytuacje do wsparcia dziecięcej mowy.
Jak stymulować mowę dziecka? Sposobów na wsparcie pociechy w tym zakresie jest wiele. Przede wszystkim zapewnij smykowi prawidłowy wzór do naśladowania mowy. W tym celu unikaj spieszczeń i zdrobnień. Mów wyraźnie, powoli i pełnymi, prostymi zdaniami, dostosowując język i sposób przekazu do małego odbiorcy. Używaj słownictwa na poziomie malucha.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-tutis-uno-3-wozek-2w1]]]
Stwarzaj możliwości do nabywania i utrwalania nowych umiejętności smyka. Komentuj i opowiadaj dziecku to, co aktualnie robisz czy też co sam maluch robi albo widzi na spacerze, siedząc w wygodnym wózku, takim jak model Tutis Uno 3 Plus. Stymuluj potrzebę wyrażania emocji malca i zachęcaj go do rozmawiania. Jednocześnie słuchaj uważnie tego, co pociecha chce Ci przekazać. Nie przerywaj i pozwalaj dziecku dokańczać wypowiedzi. Chwal malucha za każdą reakcję głosową. Kiedy rozmawiasz ze smykiem, utrzymuj z nim kontakt wzrokowy i tego samego ucz pociechę.
Czytaj brzdącowi książeczki, recytuj wierszyki i śpiewaj piosenki. Opowiadaj o tym, co widzicie na obrazkach. Nazywaj poszczególne przedmioty i rzeczy znajdujące się na ilustracjach. Zachęcaj pociechę do naśladowania różnych odgłosów i dźwięków: zwierząt, pojazdów, przyrody i innych, a także do wypowiadania i powtarzania słów, które już zna. Dbaj także o kontakt z rówieśnikami, dzięki czemu dziecko uczy się komunikowania z innymi osobami. Ogranicz dostęp do komputera, telefonu, telewizora czy tabletu.
Wesprzyj aparat mowy dziecka poprzez odpowiednie ćwiczenia. W tym celu zachęcaj malucha do naśladowania robienia dzióbka i balonów z policzków, parskania, mlaskania, ssania, oblizywania ust czy cmokania. Ważne są też ćwiczenia oddechowe. Wspólne dmuchanie w piłeczki ze styropianu, piórka lub inne lekkie elementy, a także robienie baniek mydlanych nie tylko wspiera rozwój mowy, ale jest też świetną zabawą dla całej rodziny.
Zapewnij dziecku zróżnicowaną dietę – jest ona ważna nie tylko ze względów zdrowotnych, ale też dla prawidłowego rozwoju mowy. Dlatego dawaj malcowi produkty spożywcze o różnych konsystencjach, fakturach i strukturach, co pozwoli mu ćwiczyć całą jamę ustną.
Najczęstsze problemy z mową u dzieci
Niekiedy nauka mówienia nie przebiega gładko i wiąże się z pewnymi problemami u dziecka. Jeśli coś Cię zaniepokoi w sposobie mówienia smyka, masz wrażenie, że nie wszystko z rozwojem mowy u Twojego dziecka jest w porządku, wybierz się z nim na konsultacje do logopedy. Specjalista sprawdzi przede wszystkim, czy u pociechy występuje prawidłowo ukształtowany aparat mowy, oceni malca pod względem właściwego procesu rozwoju mowy i wyłapie ewentualne nieprawidłowości.
Zaburzenia mowy u dzieci mogą mieć różne przyczyny. Mogą wynikać z nieprawidłowości w budowie narządu słuchu i mowy, w tym np. niewłaściwej budowy języka czy wad zgryzu, a także zaburzeń w zakresie układu nerwowego. Niekiedy mogą być skutkiem problemów emocjonalnych bądź niewłaściwej stymulacji dziecka. W takim przypadku logopeda może skierować rodziców na dalszą diagnostykę i zalecić kontakt np. z psychologiem czy lekarzem o odpowiedniej specjalizacji.
U dzieci mogą występować zaburzenia mowy różnego rodzaju. Najczęstsze są dyslalie, czyli wady wymowy. Polegają na tym, że maluch nie wypowiada prawidłowo niektórych głosek, np. [r] (to tzw. reranie), [k] (kappacyzm), a także szeregów głosek [s, z, c, dz], [ś, ź, ć, dź] i [sz, ż, cz, dż] – to seplenienie, zwane też sygmatyzmem.
Istnieją też nieprawidłowości w rozwoju mowy, które obejmują cały proces komunikacji. Można do nich zaliczyć takie schorzenia, jak:
- mutyzm, który polega na całkowitym bądź częściowym milczeniu;
- alalia – polega na trudnościach w rozumieniu mowy i nazywaniu rzeczy, wynika z uszkodzenia konkretnych struktur mózgowych;
- palatolalia – charakterystyczna dla dzieci, u których występuje rozszczep podniebienia;
- jąkanie – polega na powtarzaniu sylab, wyrazów czy głosek oraz przeciąganiu dźwięków.
Rozwój mowy dziecka – milowy krok w przyszłość
Wiesz już, kiedy dziecko zaczyna mówić i jak mądrze wspierać je w tym zakresie. Nauka mówienia to złożony i wieloetapowy proces, który u każdego dziecka przebiega w indywidualny sposób. Kiedy dzieci mówią pierwsze słowo, mogą samodzielnie porozumiewać się z otoczeniem, lepiej wyrażać swoje potrzeby i uczucia. W połączeniu z komunikacją niewerbalną tworzą swój własny słownik, dzięki któremu ich myśli stają się zrozumiałe dla rodziców i innych dzieci.
Wspomaganie tego procesu i stymulowanie maluszka do mówienia to jedno z najważniejszych zadań, stojących przed rodzicami. Warto podążać za szkrabem i dać mu czas, aby spokojnie utrwalało zdobywane umiejętności – wszak nauka mowy to wymagające i wyjątkowo skomplikowane zadanie!
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-mamas-papas-ocarro-wozek-2w1]]]
Sprawdź również rozbudowany asortyment sklepu BoboWózki. W naszej ofercie znajdziesz najwyższej jakości produkty od renomowanych marek, starannie wybrane przez ekspertów. U nas kupisz wszystko to, co potrzebne do bezpiecznego i komfortowego życia z maluszkiem: fotelik samochodowy, Mamas and papas wózek, leżaczek, łóżeczko, krzesełko do karmienia i wiele innych sprzętów i akcesoriów. Sprawdź!
