Rodzice niekiedy przeczuwają, że ich pociecha jest nieprzeciętnie wrażliwa. Obserwują, jak intensywnie reaguje na bodźce, głęboko przeżywa emocje i potrzebuje więcej czasu na adaptację do nowych sytuacji. Być może to oznak WWO. Co to takiego? Jakie zachowuje się wysoko wrażliwe dziecko i jak wspierać jego rozwój? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w artykule.
Spis treści
Dziecko WWO – cechy i najważniejsze informacje:
- Wysoka wrażliwość dotyczy około 15-20% populacji dzieci na świeci. Występuje zarówno u dziewczynek, jak i u chłopców.
- Wysoka wrażliwość to cecha wrodzona, uwarunkowana genetycznie, a nie zaburzenie, choroba czy wynik błędów wychowawczych.
- Dzieci WWO wykazują ponadprzeciętną empatię, kreatywność i głębsze przetwarzanie informacji, co stanowi ich ogromny potencjał.
- Właściwe wsparcie ze strony otoczenia pozwala dziecku rozwijać unikalne talenty i budować poczucie własnej wartości.
W ostatnich latach temat WWO zyskuje na znaczeniu. Rodzice i wychowawcy coraz częściej poszukują wiedzy, która pozwala im odejść od etykietowania wrażliwych dzieci jako „nieśmiałych”, „lękliwych” czy „trudnych”, a zamiast tego dostrzec ich unikalne potrzeby i mocne strony.
WWO – co to oznacza?
Amerykańska pscyholog, dr Elaine Aron sama będąc osobą wysoko wrażliwą, postanowiła naukowo zjawisko, które dostrzegała u siebie i swoich pacjentów.
Badania Aron, prowadzone od lat 90. XX wieku, pomogły ustalić, że mniej więcej połowa cech osobowości jest uwarunkowana doświadczeniami, natomiast druga połowa zależy od wrodzonych zmiennych temperamentu, w tym od wrażliwości przetwarzania sensorycznego (SPS), czyli biologicznej podstawy wysokiej wrażliwości.
Co to jest WWO? To właśnie skrót określający Wysoko Wrażliwe Osoby. Alternatywnym określeniem dla najmłodszych jest WWD, czyli Wysoko Wrażliwe Dzieci. Warto podkreślić, że wysoka wrażliwość nie jest zaburzeniem ani chorobą, a neutralną cechą temperamentu, która daje zarówno korzyści, jak i wyzwania, w zależności od kontekstu i środowiska.
Elaine Aron uważa, że już w okresie niemowlęcym można odkryć u człowieka wysoko wrażliwą osobowość, czyli WWO. Pod pojęciem tym kryją się Wysoko Wrażliwe Osoby, czyli ludzie, którzy intensywniej odczuwają i wychwytują bodźce. Zakłada się, że osoby WWO stanowią nawet 15-20% populacji na świecie.
Co to znaczy WWO u dzieci?
Dzieci wysoko wrażliwe wymagają innego podejścia oraz traktowania niż ich rówieśnicy o przeciętnym poziomie wrażliwości. Ich układ nerwowy intensywniej przetwarza bodźce, co sprawia, że szybciej ulegają zmęczeniu i przestymulowaniu. Bywa, że maluchy wzbudzają swym nieco odmiennym sposobem bycia irytację i rozdrażnienie u opiekunów, np. podczas spacerów z dzieckiem w wózku Adamex Lumi Air Eco.
Wielu dorosłych nie rozumie zachowania swej pociechy, gdy ta płacze z powodu zbyt głośnej muzyki w sklepie lub odmawia zabawy w dużej grupie. Zaczynają wówczas szukać pomocy u specjalistów, zastanawiając się, w jaki sposób postępować z tak wyjątkowym smykiem, aby zapewnić mu właściwy rozwój.
Aby właściwie opiekować się dzieckiem WWO, najpierw należy je właściwie zrozumieć. Istnieje zespół cech, którymi wyróżnia się wysoko wrażliwe dziecko. Różnice między dziećmi WWO a ich rówieśnikami widać w codziennych sytuacjach. Podczas gdy większość dzieci może czerpać energię z głośnych urodzin kolegi, dziecko WWO po godzinie może czuć się przytłoczone i potrzebować spokojnego miejsca do odpoczynku.
Zobacz też: Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami? Wskazówki jak okazać wsparcie
Wysoko wrażliwe dziecko – cechy
Czym wyróżniają się dzieci wysoko wrażliwe? Cechy maluchów WWO to przede wszystkim lęk przed nowościami. Smyki wysoko wrażliwe nie lubią zmian ani tego, co nieznane i niespodziewane. Potrzebują jasno określonego planu dnia, najlepiej bez niespodzianek i zaskoczeń. Nie zawsze ucieszą się zatem z nowego celu podróży samochodowej albo spaceru, ale poczucie bezpieczeństwa zapewnić im może fotelik AVIONAUT PIXEL PRO 2.0 C lub wózek EasyGO ZOYA.
Osoby tego rodzaju rodzą się z wyższą wrażliwością na przetwarzanie sensoryczne. To oznacza, że ich układ nerwowy przetwarza informacje bardziej szczegółowo, niż ma to miejsce u osób o niższym poziomie wrażliwości. Tak precyzyjne przetwarzanie ma wiele plusów. Może jednak prowadzić też do nadmiernej stymulacji.
Po czym rozpoznać wysoko wrażliwe dziecko? Objawy opisała dr Elaine Aron w swej książce „Wysoko wrażliwi”. Badaczka stworzyła akronim DOES, który opisuje cztery kluczowe cechy charakterystyczne dla dzieci wysoko wrażliwych. Co istotne, maluchy o takim stopniu wrażliwości przychodziły na świat właściwie od zawsze, jednakże to właśnie ta psychoterapeutka po raz pierwszy wyodrębniła zespół charakterystycznych cech i nadała im nazwę. Aron pomogła też odkryć, że wpływ środowiska na charakter człowieka jest zdecydowanie mniejszy, niż wcześniej sądzono.
Czym zatem charakteryzują się dzieci wysoko wrażliwe? Cechy DOES oznaczają:
- D, czyli depth of processing, głębia przetwarzania – to skłonność polegająca na głębszym niż przeciętne przetwarzaniu wszystkich docierających do pociechy informacji. Dziecko WWO zadaje dużo pytań, używa skomplikowanego słownictwa jak na swój wiek i długo zastanawia się nad podjęciem decyzji. Potrzebuje więcej czasu na odpowiedź, ponieważ rozważa różne możliwości.
- O, czyli overstimulation, przestymulowanie – ponieważ dzieci WWO przetwarzają wszystko tak głęboko, szybciej się męczą. Głośne otoczenie, pośpiech, tłum czy intensywny dzień w przedszkolu mogą prowadzić do rozdrażnienia, płaczu lub wycofania. Osoby Wysoko Wrażliwe bardzo zwracają uwagę na bodźce społeczne, a także subtelne detale w mimice rozmówcy, np. podczas obserwacji otoczenia na spacerze w wózku Be Cool Cabin. W przypadku dzieci niełatwo jest ustalić, na co maluchy mają zwracać uwagę, a na co nie.
- E, czyli emotional reactivity, reaktywność emocjonalna – polega na głębokim odczuwaniu zarówno negatywnych, jak i pozytywnych emocji. Dziecko WWO może płakać na widok smutnych postaci z bajki lub odczuwać ogromną radość z drobnych rzeczy. Jest to dobrze widoczne u dzieci, które potrafią doskonale rozpoznawać uczucia i intencje innych ludzi. WWD mają też większą zdolność do empatii.
- S, czyli sensing the subtle, wyczuwanie subtelności – cecha ta określa wrażliwość przetwarzania zmysłowego. Pozwala na dokładne rejestrowanie detali i niuansów, których nie dostrzegają inne osoby. Wysoko wrażliwe pociechy są w stanie zaobserwować nawet nieduże zmiany w otoczeniu (np. przesunięcie łóżeczka turystycznego Kinderkraft Sofi Plus bądź innego mebla) albo w wyglądzie innych osób. Są też bardziej skłonne do analizowania szczegółów.
WWO dziecko – cecha wrodzona czy nabyta?
Wielu rodziców zastanawia się, czy dziecko wysoko wrażliwe jest takie od urodzenia, czy też zostało ukształtowane w wyniku doświadczeń i wychowywania. Czy to zatem kwestia genetyki, czy też otoczenia?
Badania potwierdziły, że wysoka wrażliwość u dzieci jest kwestią uwarunkowaną genetycznie. Co istotne, to od wpływu rodziców w dużym stopniu zależy rozwój pociech WWO. Dla prawidłowego rozwoju wysoko wrażliwego szkraba niezbędna jest miłość, akceptacja i zainteresowanie ze strony opiekunów.
Nie ma jednak uniwersalnych i najlepszych sposobów dotyczących postępowania oraz wychowywania dziecka o wysokim stopniu wrażliwości. Ważne jest, aby w wychowaniu rodzice wykazywali się intuicją i przenikliwością. Muszą być też świadomi różnic pomiędzy ludźmi i szanować je, co pomoże dostrzec, a także zaakceptować odmienność wśród najmłodszych.
[[[PRODUKTY]]]
Dziecko wysoko wrażliwe w przedszkolu
Osoby o ponadprzeciętnym poziomie wrażliwości doświadczają świata inaczej niż inni. To może być trudne, zwłaszcza dla młodszych dzieci, które mogą czuć się niezrozumiane przez otoczenie i rówieśników. Jak zatem wspierać WWD, które znajduje się w przedszkolnej grupie malców o innym stopniu wrażliwości? Jak zachowuje się dziecko wysoko wrażliwe w przedszkolu i jak je wspierać, aby ułatwić mu funkcjonowanie, a przez to prawidłowy rozwój?
Dziecko wysoko wrażliwe ma cechy, które można uznać za bardzo pozytywne, jak i te, które mogą utrudniać jego funkcjonowanie. Niektóre maluchy mogą być bardzo czułe na hałas, który nieodłącznie wiąże się z przebywaniem w tłumie rówieśników. Inne szkraby mogą z kolei nieco dłużej niż inne dzieci zdobywać pewne umiejętności społeczne, co może skutkować przypisaniem im „łatki” wycofanych i nieśmiałych.
Ponadto sporo dzieci i późniejszych dorosłych WWO reaguje emocjonalnie na rozmaite niesprawiedliwości. Dostosowywanie się do zmian może sprawiać im spore trudności, a bycie „pod presją” niekiedy okazuje się bardzo trudne do wytrzymania. Dzieci o takiej wrażliwości są przeczulone na różne bodźce, co sprawia, że czują się przytłoczone własnymi emocjami. Często są też bardzo nieśmiałe.
Aktualnie nie ma określonych konkretnych ćwiczeń albo metod właściwego postępowania z dziećmi wysoko wrażliwymi. Zagadnienie to jest tak naprawdę ciągle w sferze badań specjalistów, dlatego trudno mówić o „jedynym słusznym” postępowaniu. Istnieją jednak konkretne metody rozwojowe i terapeutyczne, które mogą sprawdzić się w przypadku pociech WWO.
Na przykład, techniki oddechowe i medytacyjne sprawdzają się świetnie jako ćwiczenia pomiędzy kolejnymi zadaniami stawianymi przed dzieckiem w przedszkolu lub w domu. Umiejętność wyciszenia się, zatrzymania „w biegu” i skupienia na tym, co tu i teraz, przynosi długofalowe korzyści. Dobrym odpoczynkiem dla dziecka po całym dniu w przedszkolu albo szkole jest wyciszenie – zabawa klockami, ciche rysowanie albo po prostu chwila samotności w pokoju.
Rodzice dzieci WWO powinni je zachęcać do rozwijania swej samoświadomości oraz jak największej autonomiczności i samodzielności. Świadomość powinna dotyczyć różnych kwestii, w tym rozpoznawania emocji i uczuć oraz radzenia sobie z nimi.
Warto też pokazywać dziecku, że nie jest inne od jego rówieśników, ponieważ bycie wysoko wrażliwym dotyczy sporej grupy osób. Możesz zatem pokazać swemu szkrabowi filmy z małymi wrażliwcami albo książki o wrażliwych dzieciach. Możesz również opowiedzieć, jak często sama bywasz przebodźcowana. To pomoże dziecku poczuć się raźniej i mniej samotnie.
Aby ułatwić dziecku adaptację w przedszkolu, warto przygotować je na pierwsze dni, odwiedzając placówkę wcześniej i poznając nauczyciela. Istotna jest współpraca z wychowawcą – poinformuj go o wrażliwości dziecka i wspólnie ustalecie strategii, np. zapewnienie maluchowi cichego kącika, do którego może się udać w razie przestymulowania.
Może Cię zainteresować również: Rozwój psychofizyczny dziecka – od narodzin do wieku przedszkolnego
Dziecko wysoko wrażliwe w szkole
Wyzwania nie kończą się w przedszkolu. Dziecko wysoko wrażliwe w szkole również mierzy się ze specyficznymi trudnościami. Presja ocen, sprawdziany, występy publiczne i konieczność pracy w grupie mogą być źródłem ogromnego stresu. Wiele dzieci WWO to perfekcjoniści, którzy stawiają sobie bardzo wysokie wymagania. I
Rolą rodzica i nauczyciela jest wspieranie dziecka w radzeniu sobie z presją. Ważna jest otwarta komunikacja z wychowawcą i wyjaśnienie, że „popychanie” na siłę do nieznanych zadań może przynieść odwrotny skutek. Warto doceniać wysiłek dziecka, a nie tylko oceny, oraz uczyć je, że popełnianie błędów jest naturalną częścią nauki.
Istotna jest umiejętność zatrzymania się, złapania chwili oddechu i wyciszenia. Edukacja na temat radzenia sobie z emocjami i panowania nad własnym ciałem może dodatkowo stanowić dobry punkt do rozpoczęcia rozmów na temat dojrzewania pociechy.
Warto zapewnić dziecku odpowiednie warunku do kilku chwil wytchnienia i spokoju po trudnym dniu w szkole. Rodzice muszą zatem zadbać, aby w otoczeniu dziecka nie było zbyt wielu bodźców, które będą go ponownie męczyły.
Bardzo istotne jest, aby zarówno rodzice, jak i nauczyciele w szkole czy inne osoby unikały etykietowania dziecka. Nie należy zatem mówić mu, że jest emocjonalne albo nieśmiałe. Lepiej natomiast podkreślać pozytywne cechy smyka, takie jak niezwykła umiejętność obserwacji czy wysoki poziom empatii. Skupianie się na pozytywach pomoże w prawidłowym rozwoju dziecka WWO.
Rolą nauczyciela jest dostrzeżenie potrzeb dziecka. Wiele dzieci nie lubi występować przed grupą i chętniej wykonuje powierzone zadania samodzielnie bądź w niedużych grupkach, które składają się ze znanych mu osób i przyjaciół. Warto zatem porozmawiać z nauczycielem i wyjaśnić, że nie zawsze „popychanie” ucznia w kierunku nieznanego sprawdzi się w przypadku dziecka WWO.
Wysoko wrażliwe dziecko – gdzie szukać pomocy i informacji?
Jesteś rodzicem dziecka wysoko wrażliwego albo podejrzewasz, że możesz mieć dziecko WWO? Przedstawione powyżej informacje to dobry początek w poszukiwaniu wiedzy na temat tego zagadnienia. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, sięgnij po fachową literaturę, np. książkę „Pomóż dziecku mniej myśleć” autorstwa Christel Petitcollin albo wszystkie pozycje dr Elaine Aron.
Jeżeli nie masz pewności, czy Twoja pociecha jest dzieckiem o wysokiej wrażliwości, skorzystaj z pomocy doświadczonego psychologa albo psychoterapeuty. Specjalista pomoże Ci określić, czy Twoje przypuszczenia są słuszne.
Dziecko wysoko wrażliwe – wyjątkowy dorosły
Właściwe wychowanie i świadome postępowanie z dzieckiem o wysokiej wrażliwości pomoże mu stać się wrażliwym, wyjątkowym dorosłym. Osoby WWO są zwykle bardzo kreatywne. Zaskakują dojrzałością emocjonalną, empatią i intuicją. Są często obdarzone wieloma talentami. Odpowiednio „poprowadzone” mogą je rozwijać, a tym samym osiągnąć duże sukcesy w dorosłym życiu. Kluczem jest akceptacja ich natury i stworzenie środowiska, w którym będą mogły rozkwitnąć.
Podziel się z nami swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi osób o wysokiej wrażliwości. Zobacz również asortyment naszego sklepu. W ofercie znajdziesz m.in. wózek 2w1 Anex Air-X oraz inne akcesoria, dzięki którym Twoja pociecha będzie czuła się bezpieczniej i bardziej komfortowo.
Przeczytaj również: Bunt dwulatka – czym jest i jak sobie z nim radzić?
