Samodzielnie podnoszenie głowy to duże wyzwanie dla noworodka! Ta część ciała jest ciężka, a mięśnie w pierwszych tygodniach życia są jeszcze zbyt słabe. Jednak zdobycie umiejętności to klucz do dalszego rozwoju. Kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę? Czy da się je wspomóc w rozwijaniu tej zdolności? Podpowiadamy!
Spis treści
Główka niemowlaka jest stosunkowo duża – stanowi aż 1/4 długości całego ciała. Wielkość, a przede wszystkim ciężar sprawiają, że maluszkowi trudno stabilnie ją utrzymać. Za trudność w kontrolowaniu tej części ciała odpowiada także pozycja przyjmowana w brzuchu mamy. Określana jako zgięciowa, charakteryzuje się słabo rozwiniętą kontrolą mięśni.
Jeśli maluszek jest zdrowy, zaleca się kłaść go na brzuszku od pierwszych dni po narodzinach. Właśnie wtedy będzie ćwiczył podnoszenie głowy. Niemowlę trenuje w ten sposób mięśnie szyi i karku. Pierwsze próby kładzenia na brzuchu mogą spotykać się z jego sprzeciwem, dlatego stopniowo wprowadzaj tę pozycję do codzienności.
Ile czasu upłynie od pierwszych prób trzymania główki, do momentu, gdy maluch będzie w stanie stabilnie ją utrzymywać? Przeczytaj nasz poradnik i poznaj najważniejsze fakty o kontroli główki niemowlaka!
Kiedy niemowlę zaczyna podnosić główkę?
Moment, kiedy dziecko zaczyna podnosić główkę, powinien przyjść podczas pozycji leżenia na brzuchu. Pierwsze próby utrzymywania główki, zakończone kilkusekundowym sukcesem, najprawdopodobniej pojawią się, gdy maluch skończy 1 miesiąc życia. W kolejnych tygodniach życia mięśnie stopniowo się wzmacniają, a kontrola nad ruchem jest coraz lepsza. W tym czasie podnoszenie głowy u niemowlaka będzie jeszcze krótkie i chwiejne. W 2. miesiącu życia czas utrzymania może się wydłużyć do kilku sekund.
Jeśli zauważysz, że tygodniowy noworodek podnosi główkę, więcej w tym przypadku i mimowolnego ruchu niż celowej aktywności. A co jeśli miesięczne czy nawet 2-tygodniowe dziecko podnosi główkę, leżąc na brzuchu i mocno ją odgina? Nie jest to typowy element rozwoju. Gdy maluch zadziera mocno głowę, linia wzroku jest ustawiona pod ostrym kątem. Patrząc na niego od tyłu, trudno zauważyć szyję. O czym świadczy takie ułożenie ciała?
Jeśli maluch mocno odgina głowę podczas leżenia na brzuchu, możliwe, że pracują u niego przede wszystkim mięśnie szyi i grzbietu. Powinny natomiast podobnie działać mięśnie znajdujące się z przodu. Gdy nie współpracują harmonijnie, kolejne etapy rozwoju mogą być utrudnione. Zadzieranie głowy nie jest prawidłowe. Warto pracować nad złym wzorcem u fizjoterapeuty.
Kiedy dziecko podnosi główkę, leżąc na brzuchu?
Pozycja na brzuchu jest szczególnie ważna dla rozwoju dziecka. Wspiera umiejętność, jaką jest podnoszenie głowy. Niemowlę na brzuchu trenuje też obręcz barkową, brzuch i grzbiet. Pozostając w takim ułożeniu, ćwiczy również mięśnie, które odpowiadają za prawidłową postawę.
Podnoszenie głowy u niemowlaka zaczyna pojawiać się właśnie wtedy, gdy maluch leży na brzuchu. Są to oczywiście pierwsze próby. Brak wystarczającej siły mięśniowej sprawia, że początkowo trwa to zaledwie przez kilka sekund.
Kiedy niemowlę trzyma stabilnie główkę?
Zdarza się, że już tygodniowy noworodek podnosi główkę przypadkowo. Nie jest to jednak celowe, a już na pewno nie jest stabilne — na tym etapie jest to po prostu mimowolny odruch. Świadome próby pojawiają się około 1. miesiąca życia, ale do pełnego opanowania umiejętności dochodzi jednak znacznie później.
Przełomowy moment, kiedy niemowlę trzyma głowę z większą stabilnością, zaczyna się pod koniec 3. miesiąca życia. Mięśnie szyi i karku są już silniejsze. Dzięki temu maluch może dłużej utrzymać głowę i jest w stanie rozglądać się po pokoju. Umiejętności wciąż się rozwijają. W tym czasie pociecha ma ułożone łokcie pod barkami, a nogi są swobodnie wyprostowane. Wzrok jest ustawiony równolegle do podłoża.
Głowa staje się bardziej stabilna nie tylko podczas leżenia na brzuchu, lecz także gdy opiekun nosi maluszka.
Moment, kiedy dziecko trzyma stabilnie główkę, robiąc to świadomie i przez dłuższy czas, pojawia się jeszcze później. Należy się spodziewać, że ta umiejętność będzie dobrze rozwinięta w 5– 6. miesiącu życia, natomiast mogą zdarzyć się pewne odstępstwa od tej normy.
Kiedy dziecko utrzymuje główkę bez chwiania, robi to zarówno podczas leżenia na brzuszku, jak i będąc na rękach rodzica. Zdobycie tej umiejętności pozwala mu cieszyć się większą samodzielnością. Może obserwować otoczenie.
Zdolność skoordynowanego trzymania główki, bez nagłego opadania jej na boki przy dynamicznych ruchach jest ważna przy nauce siadania oraz raczkowania. Opóźnienia w zdobyciu umiejętności mogą więc wpłynąć na pojawienie się nieco później kolejnych etapów rozwoju.
Do kiedy podtrzymywać główkę niemowlaka?
Nim nadejdzie moment, kiedy dziecko trzyma główkę w pionie, rodzic musi ją podtrzymywać. To konieczne, aż do czasu, gdy maluszek będzie miał pewną kontrolę nad tą częścią ciała.
Podtrzymywanie nie powinno być konieczne w okolicy 5–6. miesiącu życia. Wszystko zależy jednak od tego, kiedy dziecko w pełni opanuje umiejętność samodzielnego, stabilnego trzymania główki w pionie. Obserwacja pociechy jest więc najważniejsza.
2-miesięczne dziecko nie podnosi główki na brzuchu
Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Brak prób unoszenia główki w 2. miesiącu życia nie musi oznaczać poważnych problemów. Mimo to warto przyjrzeć się problemowi bliżej i zastanowić, czy maluch nie podejmuje nigdy żadnych prób podniesienia głowy.
Warto wspomagać rozwój motoryczny w domu, a w przypadku innych niepokojących objawów zgłosić się do pediatry. Po wywiadzie z opiekunem i zbadaniu dziecka będzie w stanie ocenić, czy dalsza diagnostyka jest konieczna.
6-miesięczne dziecko nie trzyma sztywno główki
To, kiedy dziecko zaczyna trzymać głowę w sposób stabilny, jest indywidualne, ale do pewnego stopnia. Jeśli umiejętność nie pojawiła się aż do 6. miesiąca życia, może to wzbudzić Twój niepokój.
Obserwuj, czy pociecha wciąż układa głowę na jedną ze stron. Ustal, czy nie ma żadnych postępów w podnoszeniu głowy, czy jednak coś się stopniowo poprawia. Szczególnie niepokojące jest, jeśli dziecko w ogóle nie próbuje się dźwigać i nie przekłada twarzy na drugi policzek.
Jeśli moment, kiedy dziecko trzyma główkę w pionie nie nadszedł aż do 6. miesiąca życia, przyczyną mogą być problemy z napięciem mięśniowym. Może być nadmierne lub osłabione. Czasem winę ponosi słaby wzrok. Gdy otoczenie nie jest interesujące, maluch nie ma motywacji, by podejmować prób podnoszenia główki.
Jeśli pediatra zleci udanie się do specjalisty, możliwe, że zaleci on rehabilitację jedną z metod – NDT-Bobath lub Vojty. Zaleceń nie należy lekceważyć, ponieważ właściwa kontrola głowy to jeden z kroków na drodze do osiągania kolejnych etapów rozwoju.
Zobacz więcej: Jak rozpoznać wzmożone napięcie mięśniowe u niemowląt?
Główka niemowlaka – na co uważać?
Główka niemowlęcia jest niezwykle delikatna, dlatego już od pierwszych chwil po narodzinach trzeba na nią uważać. Na co zwrócić szczególną uwagę?
Ciemiączko – delikatna struktura na główce pociechy
Kiedy weźmiesz na ręce noworodka, od razu zauważysz miękkie miejsce na jego główce, określane jako ciemiączko. Zazwyczaj są dwa – większe przednie i mniejsze z tyłu. To właśnie ciemiączko sprawia, że główka łatwiej przeciska się przez kanał rodny. To z tyłu zarasta do 16. tygodnia życia, natomiast przednie dopiero między 9. a 18. miesiącem.
Warto wiedzieć, że na ciemiączku może wystąpić tak zwana ciemieniucha. Jest to delikatna wersja łojotokowego zapalenia skóry. W okolicy ciemiączka, na owłosionej skórze głowy pojawiają się łuszczące się, tłuste płatki. Należy je natłuszczać i wyczesywać przy pomocy miękkiej szczotki.
Jednostronne spłaszczenie główki – jak go uniknąć?
Nim przyjdzie czas, kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę, musisz zadbać o to, żeby nie doszło do jej spłaszczenia, czyli plagiocefalii. By uniknąć tego problemu, dbaj, żeby maluszek odwracał głowę w obydwie strony.
Pamiętaj też, żeby układać malucha na brzuchu kilka razy dziennie, gdy masz go na oku. Poza tym przyjrzyj się otoczeniu. Być może wokół znajduje się coś, co przyciąga uwagę pociechy i sprawia, że tak chętnie patrzy tylko w jedną stronę.
Odpowiedni fotelik podczas podróży samochodem
Główka pociechy jest ciężka, a mięśnie nie są jeszcze na tyle silne, żeby ją bez trudu utrzymać. Wyobraź sobie maluszka siedzącego przodem do kierunku jazdy. Podczas silnego hamowania na jego główkę oddziaływałyby ogromne siły. Ta część ciała podczas kolizji byłaby szarpnięta do przodu.
Właśnie dlatego należy przewozić takiego maluszka wyłącznie w foteliku RWF, czyli montowanym tyłem do kierunku jazdy. Podczas ewentualnego zdarzenia dziecko nie będzie szarpnięte do przodu, a „wbije się” w oparcie fotelika. To znacznie ogranicza ryzyko uszkodzenia główki i szyi.
Ćwiczenia na podnoszenie główki u niemowlaka
Istnieją ćwiczenia, które przyspieszają nadejście momentu, kiedy dziecko samo trzyma główkę. Warto wspierać rozwój tej umiejętności przede wszystkim poprzez regularne kładzenie maluszka na brzuchu. To pozycja, która wzmacnia mięśnie i pomaga w rozwijaniu koordynacji ruchowej.
Ważne, żeby podłoże, na którym kładziesz dziecko na brzuchu, było stabilne. Ćwiczenie może być wykonywane w łóżeczku. Przykładowo dostawny model Lionelo Timon świetnie sprawdzi się do tego celu, ponieważ został wyposażony w materac certyfikowany medycznie, wspierający zdrowy rozwój kręgosłupa.
Sprawdź też łóżeczko marki Kinderkraft. Dostawka została wyposażona w materac o optymalnej twardości. Dzięki temu maluch może na nim komfortowo spać, a także ćwiczyć leżenie na brzuszku.
Czas na trenowanie przychodzi też podczas spaceru. Wystarczy wygodny wózek głęboki – Cybex ma świetną propozycję. Jest nią Priam 4.0 z panoramicznym widokiem, dzięki któremu maluszek może podziwiać świat podczas wycieczki w pozycji na brzuchu. Interesujące otoczenie zachęci go do leżenia w ten sposób.
Pamiętaj, że pierwsze próby ułożenia dziecka na brzuchu mogą spotkać się z protestami. Nie rezygnuj jednak, a zaczynaj od minuty czy dwóch. Układaj tak pociechę systematycznie, a zobaczysz efekty.
O czym jeszcze pamiętać, żeby przyspieszyć moment, kiedy dziecko trzyma stabilnie główkę?
- Gdy maluch leży na brzuchu, pokazuj mu zabawki. Układaj je przed nim, żeby chętniej obserwował otoczenie.
- Staraj się regularnie zmieniać podłoże, na którym pociecha leży. Czasem kładź go na brzuchu w łóżeczku, czasem na miękkim dywanie, a innym razem na podłodze.
- Przydatna okaże się też piłka do fitnessu, na której będziesz kłaść niemowlę, a następnie obracać.
Już wiesz, kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę
Moment, kiedy dziecko samo trzyma główkę i kontroluje ją, przychodzi po ukończeniu 3. miesiąca życia. Umiejętność jest bardzo dobrze rozwinięta w 6. miesiącu życia. To widoczne, gdy pociecha przyjmie pozycję na brzuchu, ale nie tylko. Wykonana wtedy tak zwana próba trakcyjna pokazuje, że mięśnie są silniejsze. W tej próbie podciąga się maluszka za rączki. Głowa powinna podążać za tułowiem, jeśli dziecko ma między 6 a 12 tygodni. Wcześniej będzie opadała do tyłu, co jest normalne.
Zanim przyjdzie czas, kiedy dziecko utrzymuje główkę, to zadaniem opiekuna jest ją podtrzymywać. Bez tego mogłoby dojść do urazu kręgosłupa podczas gwałtownych ruchów szyi. Warto wspomagać zdobywanie umiejętności utrzymywania głowy poprzez częste kładzenie pociechy na brzuchu, pokazywanie mu zabawek, regularne zmienianie pozycji, korzystanie z dmuchanej piłki.
Już wiesz, kiedy dziecko zaczyna trzymać główkę. Nawet po opanowaniu tej umiejętności na tę delikatną część ciała trzeba zwracać szczególną uwagę. Właśnie dlatego wymagane jest przewożenie dzieci w fotelikach RWF, czyli tyłem do kierunku jazdy. Zajrzyj do oferty sklepu BoboWózki, w której znajdziesz wiele takich modeli!
Sprawdź też: 4. trymestr – wszystko, co musisz o nim wiedzieć
