Zapadnięte ciemiączko – czym jest i czy jest niebezpieczne?

Ciemiączko to rodzaj błony, która łączy kości czaszki niemowlęcia. Zapadnięte ciemiączko u niemowlaka może oznaczać odwodnienie i być wskazaniem do pilnej wizyty u pediatry. Czy pulsujące ciemiączko u niemowlaka to także powód do niepokoju?

Spis treści:

• Czym jest ciemiączko u niemowlaka?
• Rodzaje ciemiączek u niemowlaka
• Jaką rolę pełni ciemiączko u niemowlaka?
• Jakie są najczęstsze problemy z ciemiączkiem u noworodków?
• Jak dbać o ciemiączko u noworodka?
• Ciemiączko – jedna z oznak dorastania niemowlęcia?

Czym jest ciemiączko u niemowlaka?

Choć u niektórych rodziców niewielkie wgłębienie na czubku głowy noworodka budzi niepokój, tak naprawdę ciemiączko to najbardziej naturalne i fizjologiczne zjawisko, które oznacza prawidłowy rozwój dziecka. Systematyczne obserwowanie i kontrola ciemiączka może pomóc nam w uniknięciu problemów zdrowotnych maluszka. Jakiekolwiek zmiany w jego wyglądzie mogą być objawami choroby, dlatego warto dowiedzieć się, czym jest ciemiączko i jakie pełni ono funkcje.

Rodzaje ciemiączek u niemowlaka?

Ciemiączko u noworodka jest niewielką przestrzenią między kośćmi czaszki na głowie bobasa. Nie każdy z nas wie, że niemowlak ma więcej niż jedno ciemiączko, a najważniejsze dwa to ciemiączko przednie i tylne. U niektórych dzieci, np. wcześniaków obserwuje się niekiedy ciemiączka boczne, usytuowane w pobliżu skroni. Możesz wyczuć je na głowie niemowlęcia podczas zabiegów pielęgnacyjnych, mycia głowy maluszka, a także dostrzec w trakcie codziennego spaceru, np. w praktycznym i funkcjonalnym wózku 3w1 Baby Jogger City Select 2 w zestawie z fotelikiem Maxi Cosi Cabrio Fix.

Ciemiączko przednie

Ciemiączko przednie swoim kształtem przypomina romb lub latawiec. Jest ono płaskie i miękkie w dotyku, znajduje się w linii środkowej czaszki, na skrzyżowaniu szwu wieńcowego, szwu czołowego i szwu strzałkowego, między kośćmi ciemieniowymi i kośćmi czołowymi. Największe jest u wcześniaków, jednak jego przeciętne wymiary to od 2x2 cm do 3x5 cm. Ciemiączko przednie jest stosunkowo łatwo wyczuwalne i to o nim wspominają rodzice podczas wizyty u pediatry, gdy chcą skontrolować prawidłowy rozwój dziecka.

Ciemiączko tylne

Ciemiączko tylne znajduje się za czubkiem głowy, w linii prostej od ciemienia dużego, na skrzyżowaniu szwu węgłowego i szwu strzałkowego, między kośćmi ciemieniowymi a kością potyliczną. Ciemię tylne jest w kształcie trójkąta i ma szerokość ok. 1 cm. Przednie ciemię zarasta między 9. a 18. miesiącem życia malucha, tylne już w okolicy 6. i 8. tygodnia, lecz zdarza się, że ciemię tylne jest zrośnięte już po narodzinach noworodka.

Ciemiączko boczne

U noworodka można zlokalizować kilka ciemiączek bocznych, nazywanych także ciemiączkami klinowymi lub sutkowymi. Zazwyczaj zrastają się one podczas życia płodowego, ale gdy rodzi się wcześniak, są delikatnie wyczuwalne pod powierzchnią skóry głowy. Ciemiączko przednio-boczne, czyli klinowe znajduje się między kością klinową, skroniową, czołową i ciemieniową. Ciemiączko tylno-boczne, nazywane także sutkowym, jest położone między kością skroniową, ciemieniową oraz łuską kości potylicznej.

Dowiedz się: Gorączka u niemowlaka – co robić, gdy dziecko gorączkuje?

Jaką rolę pełni ciemiączko u niemowlaka?

Ciemiączko u dziecka występuje na głowie nie bez przyczyny. Maluszek posiada bardzo elastyczne połączenia między kośćmi czaszki. Dzięki nim podczas porodu naturalnego jego głowa mieści się bez problemu w kanale rodnym. Po narodzinach ta wyjątkowa cecha zanika, a kości zbliżają się do siebie i zrastają. Najprawdopodobniej już wtedy, gdy zaczynasz rozszerzanie diety swojego smyka i korzystasz z bezpiecznego krzesełka do karmienia Peg Perego Prima Pappa Follw Me, ciemiączko jest słabiej wyczuwalne, by zniknąć przed 2. urodzinami brzdąca.

Występowanie ciemiączka jest także dla lekarzy dodatkowym narzędziem do szerszej diagnostyki dziecka. Dzięki jego obecności można przeprowadzić USG przezciemiączkowe i ocenić mózg dziecka oraz pozostałe struktury w jego głowie. To jeden z ważniejszych elementów budowy anatomicznej dziecka, który służy sprawdzaniu stanu zdrowia maluszka po ciężkim, wielogodzinnym porodzie lub w przypadku ewentualnego urazu.

Jakie są najczęstsze problemy z ciemiączkiem u noworodków?

Zapadnięte ciemiączko u niemowlaka

Prawidłowo wysklepione ciemiączko jest zazwyczaj dobrze napięte i nie tętni. Nieznacznie zapadnięte ciemiączko często obserwuje się u zdrowych dzieci – pojawia się u noworodków  w pozycji stojącej, siedzącej lub pionowej. Gdy ciemiączko jest mocniej zapadnięte, może sygnalizować stan odwodnienia niemowlęcia. Zapadnięte ciemiączko to szczególnie istotne podejrzenie u dzieci, które wymiotują, mają biegunkę lub przechodzą infekcję, w skutek której nie chcą przyjmować pokarmów. Do odwodnienia niemowlęcia może też dojść w wyniku długotrwałej ekspozycji na słońce i wielogodzinnego przebywania w wysokiej temperaturze. Z tego powodu koniecznie wybierz wózek głęboko-niemowlęcy z szerokim daszkiem przeciwsłonecznym i materiałem, który zapewnia smykowi komfort termiczny – świetnym przykładem jest wózek Cybex Priam 3.0 Spring Blossom w komplecie z fotelikiem Cloud Z.

Zapadnięte ciemiączko u niemowlaka można wyczuć jako wklęsłą przestrzeń między twardymi kośćmi czaszki. Stan ciemiączka sprawdza się zwłaszcza wtedy, gdy maluch jednocześnie ma inne oznaki odwodnienia, takie jak suchą śluzówkę jamy ustnej, zmniejszenie napięcia skóry, wykazuje niepokój, płacze lub rodzice malca zauważają spadek ilości oddawanego moczu. Wówczas leczenie opiera się na podawaniu maleństwu specjalnych preparatów nawadniających, a w skrajnych sytuacjach – konieczna jest hospitalizacja i dożylne przetaczanie płynów.

Wypukłe ciemiączko u niemowlaka

Nie tylko wklęsłe ciemiączko u niemowlaka powinno zainteresować rodziców. Zapadnięte ciemiączko to prawdopodobny objaw odwodnienia, jednak równie ważne jest szybkie dostrzeżenie ciemiączka, które przesadnie tętni lub jest mocno napięte. Silnie tętniące ciemiączko możesz zaobserwować podczas zabawy z niemowlęciem lub wspólnej przejażdżki samochodem, gdy korzystasz, np. z atestowanego fotelika dla najmłodszych, np. Joie Bold.

Wypukłe ciemiączko u niemowlaka może sygnalizować problemy w obrębie układu nerwowego. Bezpośrednio po urodzeniu silnie napięte ciemiączko może prowadzić też do podejrzenia krwawienia wewnątrzczaszkowego. Gdy stan ten utrzymuje się przez kolejne dni, trzeba wykluczyć zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub wodogłowie. Każdorazowo wypukłe ciemiączko u niemowlaka to powód do szerszej diagnostyki, by odpowiednio szybko zlokalizować proces chorobowy w ośrodkowym układzie nerwowym.

Tętniące ciemiączko u noworodka

Zapadnięte ciemiączko u niemowlaka może być równie niebezpieczne, jak to zbyt tętniące. Silne tętnienie ciemiączka może pojawiać się w następstwie intensywnego płaczu lub gdy Twoja pociecha czegoś się przestraszy. To ewentualna oznaka niepokoju maluszka, który jest sygnalizowany głośnym krzykiem lub nawet drżeniem ciała. Jeżeli jednak dziecko nie doświadczyło nagłego stresu, a mimo to ciemiączko mocno tętni, to prawdopodobna oznaka zbyt dużego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Powinieneś wówczas jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, zwłaszcza gdy Twoja pociecha zachowuje się w nietypowy sposób, płacze i nie daje się uspokoić, nawet podczas delikatnego kołysania, np.  w niezwykle wygodnym i doskonale zamortyzowanym wózku Cybex Gazelle S.

Pulsujące ciemiączko u niemowlaka

Podobnie jak tętniące ciemiączko, pulsująca błona łącząca kości czaszki pojawia się w chwili znacznego strachu bobasa. Jeśli pulsowaniu towarzyszą drgawki, nadmierna senność lub ogólna apatia dziecka, być może w jego organizmie rozwija się infekcja wirusowa lub bakteryjna. Zwykle jednak pulsujące ciemiączko to naturalny objaw i nie powinien być powodem do niepokoju. Wystarczy wówczas obserwować zachowanie niemowlęcia i ewentualnie skonsultować swoje objawy podczas najbliższej wizyty u pediatry.

Sprawdź także: wymioty u niemowlaka – co robić, gdy dziecko wymiotuje?

Nieprawidłowy rozmiar ciemiączka

Niekiedy zdarza się, że ciemiączko jest zbyt duże lub ma nietypowy kształt. Nie stanowi to powodu do niepokoju, jeśli obwód głowy dziecka zwiększa się, a maluch odpowiednio przybiera na wadze. Jednak nietypowy rozmiar ciemiączka bywa symptomem chorób układu kostnego, może oznaczać zaburzenia endokrynologiczne lub metaboliczne, być oznaką wrodzonych patologii ośrodkowego układu nerwowego i występowania zespołów genetycznych. Z tego względu, gdy podczas wspólnej zabawy lub spaceru z niemowlęciem w nowoczesnym wózku Cybex Balios S Lux zauważysz jakieś nieprawidłowości w budowie lub kształcie głowy dziecka, nie wahaj się zgłosić je swojemu pediatrze.

Zaburzone tempo zrastania się ciemiączka

Wraz ze wzrostem niemowlęcia ciemiączko staje się coraz mniejsze i trudniej wyczuwalne. To, kiedy zniknie całkowicie, zależy od indywidualnych cech maluszka. Nie da się tego procesu przyspieszyć, jednak obserwacji wymaga zarówno ciemiączko, które zrasta się zbyt wolno, jak i to, które zrosło się zbyt szybko.

Ciemiączko zrasta się zbyt szybko

W rzadkich sytuacjach zbyt szybko zrastające się ciemiączko może oznaczać kraniostenozę, czyli chorobę, która uniemożliwia powiększanie się obwodu głowy. Gdy maluch rośnie w normalnym tempie, wystarczy okresowa kontrola ciemiączka u pediatry, np. przy okazji wykonywania szczepień. Dość rzadko niemowlęta z szybko zrastającym się ciemiączkiem mogą otrzymywać zbyt duże dawki witaminy D. Rozszerzonej diagnostyki wymaga dziecko, u którego oprócz szybkiego zrastania się ciemienia, występuje spowolnienie wzrostu obwodu głowy, deformacja czaszki lub objawy neurologiczne.

Ciemiączko zrasta się zbyt wolno

Opóźnione zrastanie ciemiączka może być związane z niedoborami witaminy D3 i prawdopodobnym rozwojem krzywicy. Czasami jest to oznaka genetycznie uwarunkowanego zaburzenia kostnienia albo znak, że u niemowlęcia pojawiły się zaburzenia hormonalne, np. niedoczynność tarczycy. W wyjątkowych sytuacjach opóźnione zarastanie ciemienia łączy się ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego i wodogłowiem. Jednak o skierowaniu na dodatkowe badania powinien zdecydować lekarz, który oceni występowanie potencjalnych czynników ryzyka i przyjrzy się całościowemu rozwojowi Twojego maluszka.

Jak dbać o ciemiączko u noworodka?

Ciemiączko u Twojej pociechy nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Musisz jednak pamiętać, że jest to delikatna struktura, dlatego trzeba chronić główkę dziecka przed możliwymi urazami. Ciemiączko pokryte jest stosunkowo wytrzymałą i elastyczną błoną, której nie da się łatwo uszkodzić podczas mycia lub czesania. Jednak ponieważ niemowlę nie potrafi samo chronić swojej głowy przed urazami, rolą rodzica jest zabezpieczanie jej, w tym także ciemiączka, przed możliwymi uderzeniami i innymi niebezpiecznymi zdarzeniami. Pomoże w tym odpowiednio dobrany do wieku i wagi dziecka fotelik samochodowy, taki jak na przykład Avionaut Aerofix, montowany tyłem do kierunku jazdy.

Możesz też bez obaw głaskać główkę swojego dziecka lub nacierać skórę głowy oliwką, np. w przypadku ciemieniuchy. Obecność ciemiączka na głowie smyka nie przeszkadza w kąpaniu noworodka w wanience i zanurzaniu jego głowy podczas wizyty na basenie. Nie próbuj jednak nigdy naciskać palcami delikatnej błony w ciemiączku czy okolicznych struktur, by przypadkowo ich  nie uszkodzić, a samo badanie ciemiączka pozostaw lekarzowi lub położnej. Poproś specjalistę by pokazał Ci, jak w bezpieczny sposób sprawdzać stan zrastania się ciemiączka – dzięki temu zyskasz spokój i będziesz umiał na bieżąco reagować na zmiany zachodzące w organizmie niemowlęcia.

Kiedy szkrab jest jeszcze na tyle mały, że nie jest w stanie samodzielnie się poruszać, rodzić musi ciągle go przenosić z jednego miejsca na drugie. Niektórzy przyszli rodzice obawiają się, że przez nieprawidłowe trzymanie dziecka w rękach robią mu krzywdę. Jak podnosić noworodka? Prawidłowe podnoszenie i trzymanie maluszka. Sprawdź jak to robić!

Ciemiączko – jedna z oznak dorastania niemowlęcia

Ciemiączka to typowe dla noworodków połączenia między kośćmi czaszki, które pozwalają niemowlęciu bez problemu wydostać się z kanału rodnego w trakcie porodu naturalnego. Dzięki elastycznej błonie kości czaszki dziecka mogą nieznacznie się poruszać. Około 2. urodzin malucha ciemiączko zanika, co jest oznaką prawidłowego rozwoju bobasa i powiększania się jego głowy. Ciemiączko powinno być pod stałą kontrolą pediatry – warto sprawdzać je także po kąpieli lub w trakcie zabawy z niemowlakiem na podłodze. W opiece nad maleństwem pomogą Ci bezpieczne i funkcjonalne akcesoria dla maluszka, które znajdziesz w naszym sklepie Bobowózki. Zapoznaj się z bogatą ofertą produktów dla niemowląt i wybierz te, które ułatwią codzienne obowiązki każdego rodzica!