Zespół dziecka potrząsanego to rodzaj uszkodzeń ciała niemowlęcia, do których dochodzi w wyniku gwałtownego potrząsania lub uderzania głową maluszka. Czy syndrom dziecka potrząsanego może wystąpić u Twojego dziecka i jakie są jego typowe objawy?
Spis treści
Kogo dotyczy zespół dziecka potrząsanego?
Gdy po raz pierwszy bierzesz na ręce noworodka, jego ciało wydaje się być wyjątkowo delikatne i kruche. Natura wyposażyła maluszki w wiele mechanizmów, które chronią je przed uszkodzeniami ciała, jednak to na barkach rodziców spoczywa obowiązek dbania o swoją pociechę i ochrony przed potencjalnymi urazami. Choć zespół dziecka potrząsanego najczęściej diagnozowany jest u niemowląt w rodzinach patologicznych, może przytrafić się także najbardziej zatroskanym opiekunom małych smyków.
Syndrom potrząsanego dziecka może dawać trudne do zauważenia objawy, występować wśród dzieci, których rodzice dbają o płynny rozwój, zróżnicowaną dietę i zapewniają wszystkie podstawowe potrzeby. Bywa, że zespół potrząsanego dziecka pojawia się w następstwie spontanicznej zabawy lub zbyt mocnego bujania, dlatego warto zapoznać z kilkoma najważniejszymi faktami na jego temat.
Co to jest syndrom dziecka potrząsanego?
Zespół dziecka potrząsanego (SBS – shaken baby syndrome) to rodzaj uszkodzenia ciała dziecka – najczęściej mózgu i kręgosłupa, do którego dochodzi w wyniku gwałtownego potrząsania maluszkiem. Uraz może obejmować nie tylko uszkodzenie mózgu, ale także kończyn górnych i dolnych. Jego objawy możesz dostrzec podczas zabawy z maluszkiem, wspólnego spaceru lub rodzinnej wycieczki samochodem, nawet gdy korzystasz z bezpiecznego fotelika samochodowego dla niemowląt, np. Maxi Cosi Cabrio Fix.
Mogłoby się wydawać, że syndrom potrząsanego dziecka to efekt przemocy, zwłaszcza w rodzinach z niskim statusem socjalno-ekonomicznym. Statystyki pokazują, że może on jednak dotyczyć także prawidłowo funkcjonujących rodzin, w których dba się o dobro najmłodszych. Mimo że w większości przypadków sprawcami urazów są mężczyźni, do nawet 15-20% przyczyniają się kobiety.
Dowiedz się: Wymioty u niemowlaka – co robić, gdy dziecko wymiotuje?
Czy zespół dziecka potrząsanego dotyczy tylko niemowląt?
Jeśli lekarz podejrzewa zespół dziecka potrząsanego, objawy dotyczą głównie noworodków i niemowląt poniżej 2. roku życia. Pozornie niegroźne uszkodzenia ciała mogą jednak występować także u dzieci starszych, do ok. 5. roku życia. Zespół shaken baby, czyli dziecka potrząsanego, w większości przypadków występują u chłopców, a częstą przyczyną agresji jest trudny do ukojenia płacz dziecka. Może do niego dojść w wyniku nieodpowiedniej zabawy z najmłodszymi, a także podczas wypadku samochodowego, dlatego tak ważne jest przewożenie niemowląt w atestowanych fotelikach, np. Chicco Seat2Fit AIR.
Dlaczego występuje zespół potrząsanego dziecka?
Malutkie dzieci mają dużą i nieproporcjonalną w stosunku do całego ciała głowę, która może stanowić ¼ wagi całego ciała. Mięśnie u niemowlęcia są słabo rozwinięte, przez co smyk w pierwszych miesiącach nie potrafi samodzielnie siadać lub stać, a także trzymać stabilnie głowy. Mięśnie wokół odcinka szyjnego nie są w stanie stabilizować szkieletu, a delikatne struktury mózgu nie posiadają pełnej ochrony ze względu na występowanie ciemiączka.
Wszystkie te czynniki sprawiają, że podczas potrząsania niemowlęciem lub gwałtownego poruszania nim w różnych kierunkach dochodzi do niekontrolowanego przemieszczania się mózgu w przestrzeni wewnątrzczaszkowej. Przy mocnych ruchach może dojść do zerwania naczyń krwionośnych, a także zniszczenia lub uszkodzenia komórek mózgu. Na urazy narażone są oczy, kręgosłup i struktury w kończynach górnych. Z tego powodu warto od pierwszych chwil niemowlęcia na świecie zapewnić mu najlepszą opiekę i korzystać ze sprawdzonych sprzętów, do których należy zestaw 4w1 ABC Design Salsa 4 Air.
Przeczytaj także: Co na opryszczkę u dziecka? Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej dziecka
Zespół dziecka potrząsanego – objawy
Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza nadmiernego potrząsania? Gdy pojawia się syndrom dziecka potrząsanego, objawy są bardzo trudne do zauważenia i łatwo pomylić je z oznakami innej choroby. Większość z nich zależy od intensywności i czasu trwania potrząsania, a także siły opiekuna. Diagnoza przysparza wielu problemów, gdyż zespół często nie powoduje żadnych urazów zewnętrznych. Niepokojące oznaki – przypominające objawy grypy lub przeziębienia – mogą jednak ujawnić się podczas codziennego spaceru, nawet gdy korzystasz z dobrze amortyzowanego wózka 3w1 Venicci Tinum Upline.
Jeśli dziecko nie ma widocznych uszkodzeń na ciele, takich jak siniaki lub zadrapania, może wydawać się, że jest w pełni zdrowe. Wówczas pozostaje pilna obserwacja maluszka i kompleksowa diagnostyka lekarska. Istnieją jednak cechy, które mogą sugerować występowanie zespołu potrząsanego dziecka, dlatego dobrze zapamiętać przynajmniej część z nich i szybko reagować na niepokojące zmiany w zachowaniu niemowlęcia.
Klasyczne objawy zespołu dziecka potrząsanego
Specjaliści wymieniają trzy najważniejsze objawy, które wskazują na zespół dziecka potrząsanego. Cechy te to:
- obrzęk mózgu
- krwotok w oku (siatkówce)
- krwiak podtwardówkowy.
Widoczną oznaką zbyt silnego potrząsania jest przede wszystkim krwotok w siatkówce. Objawami obrzęku mózgu są nudności, wymioty, a także napady drgawkowe. Krwiak podtwardówkowy także może objawiać się nudnościami lub wymiotami, jak też zaburzeniami świadomości. Symptomy mogą wystąpić niespodziewanie i nagle, na przykład podczas wieczornej kąpieli lub gdy Twoje maleństwo odpoczywa na przykład w obszernej gondoli nowoczesnego wózka Anex E-Type.
Objawy towarzyszące przy syndromie dziecka potrząsanego
Nie wszystkie objawy zespołu dziecka potrząsanego są przypisywane wyłącznie temu schorzeniu. Tym, co powinno wzbudzić czujność, są z pewnością pojedyncze siniaki w obrębie głowy, klatki piersiowej oraz szyi. Wskazaniami do dokładnego badania dziecka są również:
- zadrapania
- otarcia
- pogorszenie wzroku.
Jawnym dowodem na to, że dziecko mogło doznać poważnego uszkodzenia ciała i powinno pilnie trafić pod opiekę specjalisty, jest złamanie żeber i kości w obrębie kończyn górnych lub dolnych. Poważnym urazem jest pęknięcie czaszki. Maluch, który doświadczył zbyt silnego potrząsania, może być apatyczny, ospały i drażliwy. Bobas nie pozwala odłożyć się do wózka, a podczas podróży samochodem płacze lub wymiotuje – stan ten może wystąpić także wtedy, gdy przewozisz smyka w wygodnym i bezpiecznym foteliku samochodowym Avionaut Maxspace Comfort System.
Niektóre maluszki w następstwie pojawienia się zespołu potrząsania mają zmniejszony apetyt. U niemowląt występuje zaburzony odruch połykania i ssania. Do poważnych objawów należą też zaburzenia oddychania i problemy z układem krążenia. W skrajnych sytuacjach dochodzi do stuporu dysocjacyjnego, gdy u malca pojawia się drastyczne ograniczenie ruchów z zachowaniem świadomości.
[[[PRODUKTY]]]
Jak diagnozuje się zespół potrząsanego dziecka?
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, diagnostyka zespołu nadmiernego potrząsania jest bardzo trudna. Zwykle pierwsze objawy zauważają rodzice lub opiekunowie maluszka. Jeśli syndrom dotyczy rodzin, w których dochodzi do przemocy względem najmłodszych, a sprawcami są rodzice lub bliscy maleństwa, niepokojące symptomy dostrzega zwykle lekarz lub opiekun dziecka w przedszkolu lub żłobku.
W sytuacji, gdy pediatra podejrzewa wystąpienie syndromu potrząsania, początkową jego reakcją jest dokładne obejrzenie całego ciała dziecka, by znaleźć ewentualne zewnętrzne oznaki urazu. Konieczny jest dokładny wywiad z rodzicami dziecka i zwrócenie uwagi na wszystkie nietypowe zachowania maluszka. Specjalista podczas diagnozy syndromu zleci z pewnością badanie krwi i wykonanie prześwietlenia, dzięki któremu widoczne będą ewentualne uszkodzenia kości. Pomocne bywa badanie ultrasonograficzne, a u starszych dzieci – konsultacja psychologa dziecięcego.
Syndrom potrząsanego dziecka – leczenie
Uszkodzenia i urazy przy syndromie potrząsanego dziecka mogą mieć różny stopień nasilenia, jednak nawet przy najmniejszym podejrzeniu urazu konieczna jest wizyta u lekarza. Jeśli dziecko wymiotuje, jest senne lub traci świadomość, wymaga natychmiastowej konsultacji specjalisty i obserwacji.
Leczenie konsekwencji syndromu dziecka potrząsanego może w skrajnych sytuacjach – przy krwiaku lub skomplikowanych złamaniach – wiązać się z koniecznością przeprowadzenia operacji. Efektem syndromu może być upośledzenie umysłowe lub fizyczne dziecka, utrata wzroku, problemy ze słuchem lub padaczka. Szacuje się, że śmiertelność wśród dzieci z syndromem potrząsania może wynosić nawet 15-20%.
Kiedy potrzebna jest fizjoterapia?
Nadmierne potrząsanie dzieckiem lub uraz ciała mogą wymagać przeprowadzenia fizjoterapii. Specjalista dobiera ćwiczenia indywidualnie i jeśli jest taka możliwość, zleca ich wykonywanie przez rodziców w domu, by utrzymać ciągłość terapii. Przy okazji pracy z maluszkiem może okazać się, że smyk ma także inne wady rozwojowe, które można jednocześnie wyeliminować. To dodatkowa okazja, by sprawdzić kondycję i zweryfikować prawidłowy rozwój niemowlęcia.
Gdy maleństwo doświadcza przemocy, najważniejsze jest wsparcie bliskich i pomoc psychologiczna. To szczególnie ważne u starszych dzieci, a pomoc psychologa powinna obejmować całą rodzinę lub opiekunów malucha, by przynieść oczekiwany efekt. Na szczęście odpowiednio wcześnie rozpoznany zespół daje duże szansa na odwrócenie lub całkowite zatrzymanie patologicznych zmian u dziecka.
Czy moje dziecko może mieć zespół dziecka potrząsanego?
Odkąd zostałeś rodzicem, Twoje maleństwo jest dla Ciebie najważniejsze i starasz się zapewnić mu wszystko, czego potrzebuje? Nawet jeśli każdego dnia wybierasz dla swojej pociechy najzdrowsze produkty do jedzenia, pielęgnujesz jego ciało kosmetykami przeznaczonymi dla niemowląt i korzystasz z lekkiego wózka, wyposażonego w pasy bezpieczeństwa, np. Cybex Priam 4.0, niemowlak może doznać niebezpiecznego urazu.
Do uszkodzenia mózgu i kręgosłupa może dojść nawet wtedy, gdy zbyt energicznie bujasz niemowlę w górę i w dół podczas usypiania. Uraz może być konsekwencją zbyt mocnego kołysania malucha w wózku lub spaceru po bardzo nierównym terenie. Groźne jest podrzucanie dziecka, huśtanie za ręce i nogi, czy też tzw. podbijanie dziecka, gdy to siedzi na kolanach opiekuna.
Jak uniknąć zespołu dziecka potrząsanego?
Pamiętaj, że nawet jeśli każdego dnia troszczysz się o swoje niemowlę, może ono doświadczyć niespodziewanego urazu ciała. Często sprawcami takich uszkodzeń są dalsi członkowie rodziny maleństwa, którzy nie są świadomi konsekwencji ich zachowania. Radosna zabawa z dziadkami lub wujkami może skończyć się skaleczeniem lub uderzeniem, w wyniku którego dojdzie do wstrząśnienia mózgu. Nie warto zbyt wcześnie ustawiać w pozycji siedzącej dziecka, które jeszcze samodzielnie nie siedzi, podrzucać czy trząść jego ciałem, mimo iż sam maluch jest z tego bardzo zadowolony.
Nie bujaj zbyt mocno i nie szarp maluszka, nawet gdy od długiego czasu nie możesz ukoić jego płaczu, czujesz się sfrustrowany i bezradny wobec jego zachowania. Szarpanie dziecka w nerwach nigdy nie jest dobrym pomysłem. Gdy czujesz, że brakuje Ci cierpliwości i potrzebujesz chwilę pobyć w samotności, poproś o pomoc koleżankę lub zaprzyjaźnionego sąsiada. Opieka nad niemowlęciem wymaga dużo energii, a niewyspanie i potrzeba stałego zajmowania się smykiem bywa naprawdę trudna, dlatego nigdy nie bój się prosić o pomoc!
Wytłumacz znajomym i rodzinie, jak w bezpieczny sposób zajmować się niemowlęciem – być może nie są świadomi, że potrząsanie dzieckiem może być szkodliwe. Zadbaj o to, by podczas spacerów lub jazdy samochodem maluch miał odpowiednio zapięte pasy i nie mógł samodzielnie się z nich wypiąć. Reaguj, gdy zauważysz, że ktoś w Twoim otoczeniu krzywdzi dziecko – nie bądź obojętny na przemoc, gdyż możesz uratować życie i zdrowie małego człowieka. Pomóż swojej przyjaciółce w opiece nad bobasem, zabierz smyka na spacer i pozwól jej na regenerującą drzemkę.
Objawy dziecka potrząsanego nie pojawiają się tylko w wyniku potrząsania dzieckiem. Nawet wózek ze słabymi amortyzatorami może wpływać na zdrowie dziecka w wyniku wstrząsów podczas dłuższych wycieczek na nierównościach. Taka sytuacja jest niebywale rzadka, natomiast jeśli obawiasz się o zdrowie dziecka i zależy Ci na zapewnieniu mu przyjemności z jazdy, odwiedź nasz sklep Bobowózki pełny wózków z solidnymi amortyzatorami.
Twoje dziecko doświadczyło zespołu dziecka potrząsanego? Opowiedz nam swoją historię w komentarzu poniżej i pomóż innym rodzicom jeszcze lepiej chronić bezbronne maleństwa przed niebezpiecznymi konsekwencjami nadmiernego potrząsania niemowlakiem.
