Opryszczka u dzieci na ustach to bolesna dolegliwość, która w najcięższych przypadkach może nawet skończyć się leczeniem szpitalnym. Jakie są przyczyny i objawy choroby? Co na opryszczkę u dziecka stosować? Wyjaśnienia znajdziesz w tym artykule.
Spis treści
Co to jest opryszczka na ustach u dziecka?
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, dziąseł i gardła to zakażenie wywołane wirusem HSV-1 (wirusem opryszczki zwykłej typu 1). Najczęstszą postacią kliniczną zakażenia owym wirusem jest opryszczka występująca na błonie śluzowej jamy ustnej, a także w okolicach warg. Zmiany chorobowe mogą też rozprzestrzeniać się na gardło. U nastolatków, a także osób dorosłych, wirus opryszczki HSV-2 występuje też często w obrębie narządów płciowych. Przejawia się bolesnymi owrzodzeniami i pęcherzykami na skórze i błonie śluzowej na zewnętrznych narządach płciowych, a nierzadko również bólem i powiększeniem pachwinowych węzłów chłonnych, bólami głowy i mięśni, gorączką i pieczeniem podczas oddawania moczu.
Opryszczka u dzieci dotyka najczęściej maluchy w wieku około 5 lat. Do pierwszego zakażenia dochodzi natomiast zwykle pomiędzy 6. miesiącem a 5. rokiem życia. Choroba może jednak wystąpić też u osób dorosłych, ale ma wówczas zazwyczaj lżejszy przebieg. Wirus HSV-1 jest przenoszony na dziecko przez ślinę nosiciela bądź osoby chorej. Okres inkubacji choroby wynosi kilka dni, jednakże powrót do zdrowia może trwać nawet dwa tygodnie. Opryszczka na ustach u dziecka wywołana wirusem HSV typu 1 ma nieco inny przebieg niż opryszczka wargowa, zwana powszechnie febrą albo zimnem na ustach.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej dziecka – przyczyny
Przyczyną choroby jest wirus HSV-1, czyli wirus opryszczki zwykłej typu 1 (istnieje też typ 2 wirusa, który wywołuje przede wszystkim infekcje w okolicy genitaliów, a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej dziecka jest powodowane najczęściej przez kontakt z osobą zakażoną bądź będącą nosicielem wirusa. Do zakażenia może dojść poprzez kontakt ze łzami, śliną albo dotykaniem bądź używaniem tych samych przedmiotów.
Wirus opryszczki u dzieci HSV-1 ma właściwości neurotropowe. To oznacza, że po wniknięciu do organizmu przedostaje się do końcówek nerwów i umiejscawia się w komórkach nerwowych zwoju trójdzielnego. HSV-1 pozostaje tu do końca życia i może się uaktywnić w okresach osłabienia systemu odpornościowego, a także fizycznego i psychicznego wyczerpania. Wirus opryszczki typu 2 podąża z kolei do zwoju lędźwiowo-krzyżowego.
Wirus opryszczki u dzieci najmłodszych często prowadzi do opryszczkowego zapalenia jamy ustnej. Może jednak też wywołać opryszczkę wargową, czyli popularne zimno na wargach.
Przyczyny nawracającej opryszczki
Opryszczka u dzieci może nawracać. Przyczyną nawracającej opryszczki u najmłodszych pacjentów są przede wszystkim niedobory odporności. Nawrotom choroby sprzyjają również stres, operacje chirurgiczne, przemęczenie, gorączka, urazy, zakażenia górnych dróg oddechowych, a nawet miesiączka, stosowanie leków glikokortykosteroidowych, promieniowanie UV czy działanie światła słonecznego. Wraz z upływem czasu, można zaobserwować coraz łagodniejsze i rzadsze występowanie opryszczki u zdrowych dzieci i nastolatków.
Opryszczka u dziecka – objawy
Opryszczka u dzieci charakteryzuje się konkretnymi objawami. Rozpoczyna się nagle wysoką gorączką sięgającą najczęściej 39-40°C. Do najczęściej występujących objawów należą osłabienie organizmu, brak apetytu, rozdrażnienie, złe samopoczucie oraz nieprzyjemny, gnilny zapach z ust. W chorobie tej może też występować powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi i żuchwy oraz silne ślinienie.
Opryszczka u dziecka cechuje się też charakterystycznymi, bolesnymi zmianami w obrębie jamy ustnej, które pojawiają się w ciągu 2-3 dni od pierwszych objawów. Są to specyficzne pęcherzyki z czerwoną obwódką, wypełnione płynem surowiczym. Występują na przedsionku jamy ustnej, języka i podniebienia oraz na błonie śluzowej policzków. Bywa, że owrzodzenia są na tyle bolesne i dolegliwe, że mali pacjenci nie chcą przyjmować nie tylko leków, ale również napojów i jedzenia.
Pęcherzyki mogą też przenosić się na wargi, a nawet gardło i skórę twarzy. Jeśli dojdzie do ich pęknięcia, możliwe jest powstanie owrzodzeń i rozlanych, trudno gojących się nadżerek. Owrzodzenia zazwyczaj występują na podniebieniu miękkim, migdałkach, języczku, łukach podniebiennych oraz tylnej ścianie gardła. Chorobie może towarzyszyć też ślinotok oraz obrzęk i zaczerwienienie dziąseł.
Opryszczka u starszych, jeżdżących już w wózku takim jak Lionelo MIKA Lovin dzieci, nie różni się zbytnio od tego, czym przejawia się opryszczka u niemowlaka. Objawy są bardzo podobne. Wysoka, sięgająca nawet 40°C gorączka, ostre zapalenie dziąseł i utrata apetytu co do zasady mogą być jednak groźniejsze w przypadku najmłodszych dzieci. Z tej przyczyny niezwykle ważne jest jak najszybsze zaobserwowanie pierwszych objawów choroby i zgłoszenie się do lekarza.
Zespoły kliniczne infekcji wirusa opryszczki
Do objawów typowych dla zakażenia wirusem opryszczki należą zmiany pęcherzykowe pojawiające się na skórze i błonach śluzowych. W przypadku wirusa HSV-1 (typu 1) zmiany występują głównie na skórze górnej połowy ciała, rogówce i spojówkach oraz w jamie ustnej, z kolei przy wirusie HSV-2 zmiany występują przede wszystkim w okolicach narządów płciowych, znacznie rzadziej w obrębie jamy ustnej. Pierwotne zakażenie wirusem opryszczki pospolitej objawia się głównie charakterystycznymi wypryskami, ostrym zapaleniem migdałków, gardła, dziąseł lub jamy ustnej, opryszczkowym zapaleniem mózgu, rogówki czy spojówek.
Co na opryszczkę u dziecka? Podpowiadamy, czym leczyć wirusa opryszczki u dzieci
Stan zdrowia dzieci dotkniętych chorobą najczęściej poprawia się w czasie od 5 do 7 dni, jednakże zdarza się, że dolegliwości trwają nawet ponad tydzień. W najcięższych przypadkach konieczne jest leczenie szpitalne. Powstałe zmiany chorobowe w jamie ustnej czy okolicach okołowargowych goją się powoli. Najpierw ustępują ogólne objawy, a później miejscowe występujące w jamie ustnej.
U dorosłych zapalenie opryszczkowe jamy ustnej wywołane wirusem HSV-1 rzadko ma ciężki przebieg. Zwykle jest on znacznie łagodniejszy niż w przypadku najmłodszych chorych. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej u dzieci wymaga stosownego leczenia. Co zatem podawać, gdy w Twoim domu pojawi się opryszczka u dziecka? Czym smarować powstałe zmiany? W leczeniu choroby stosuje się medykamenty z grupy leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Istotne jest obniżenie gorączki i złagodzenie objawów. W łagodzeniu objawów opryszczki mogą być pomocne okłady z rumianku, aloesu, a także smarowanie zmian pastą cynkową.
Nie należy lekceważyć choroby i jak najszybciej wybrać się z maluchem np. w wózku Peg Perego FUTURA lub autem, kiedy siedzi w foteliku Chicco SEAT3FIT do lekarza. W przeciwieństwie bowiem do zwykłej opryszczki wargowej skutkującej jedynie zimnem na ustach, zapalenie opryszczkowe ma znacznie bardziej dolegliwe objawy, które utrudniają proces leczenia. Ponadto najmłodsze dzieci, które ssą palce, a potem dotykają nimi oczu i całej buzi, mogą przenieść wirusa opryszczki wraz ze śliną właśnie w okolice oka. W skrajnych przypadkach grozi to uszkodzeniem rogówki, a nawet utratą wzroku.
Opryszczka na ustach u dziecka powinna być zatem leczona pod kontrolą lekarza. Zazwyczaj specjalista zaleca stosowanie acyklowiru. To lek podawany doustnie w przypadku nasilonych i ostrych stanów zapalnych. U małych dzieci preparaty z acyklowirem są podawane w formie zawiesiny. W sytuacji, kiedy mały pacjent nie jest w stanie przyjąć go doustnie, preparat podaje się dożylnie. W ten sam sposób lek podawany jest niemowlakom.
W leczeniu opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, gardła i dziąseł liczy się czas. Leki należy podać możliwie najwcześniej, najlepiej w pierwszej fazie choroby, tj. najpóźniej w chwili pojawienia się pęcherzyków. Lek podawany od pierwszych 3 dni choroby pozwala znacznie skrócić jej czas, a także okres namnażania się wirusów.
Opryszczka u noworodka i starszych dzieci wiąże się z wysoką gorączką, która zawsze jest groźna dla zdrowia. Poza lekami przeciwwirusowymi, po konsultacji z lekarzem, można dodatkowo podawać dziecku leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Trzeba pamiętać, że dzieciom do 12. roku życia nie wolno podawać aspiryny, ponieważ może ona wywołać u nich zespół Reye’a.
Podczas terapii bardzo istotna jest dbałość o właściwe nawodnienie organizmu oraz stosowanie odpowiedniej diety. Zaleca się podawanie malcowi np. siedzącemu w krzesełku do karmienia Kinderkraft TASTEE pokarmów w formie papki, obojętnych w smaku, które nie powodują podrażnień jamy ustnej tak jak twarde produkty spożywcze. Jedzenie nie może być też gorące. Najlepiej podawać zimne lub letnie potrawy, takie jak niekwaśne napoje, zupy, kisiel, galaretki, papki, a nawet lody. W czasie choroby można też pomóc maluchowi w delikatnym myciu zębów.
Im mniejsze dziecko z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej, tym większy bywa kłopot z karmieniem, pojeniem oraz podawaniem leków. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do odwodnienia. Dlatego tak istotna jest dbałość o prawidłowe nawodnienie i utrzymanie diety małego pacjenta.
Czy opryszczka u dzieci jest zaraźliwa?
Opryszczka u dzieci jest bardzo zaraźliwa. Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej odbywa się przez bezpośredni kontakt z zakażoną osobą, w tym przede wszystkim dotykanie zmian na skórze, a także drogą kropelkową: w czasie mówienia z bliskiej odległości, kichania czy kaszlu. Zakażenie wirusem opryszczki następuje przez wniknięcie go do organizmu malucha przez uszkodzoną skórę bądź błonę śluzową, gdzie następnie zaczyna się namnażać. Niedługo potem wirus zaczyna umiejscawiać się w zwojach nerwowych w utajonej postaci, w stanie uśpienia.
Czy dziecko zarażone opryszczką może chodzić do żłobka, przedszkola albo szkoły? Nie zaleca się tego. Zakażenie następuje szybko, dlatego najlepiej zrezygnować wówczas z przejażdżek (nawet jeśli jest to wygodny wózek i fotelik Cybex Priam) i zostawić zarażoną pociechę w domu, aby nie zakażała innych dzieci.
Opryszczka u noworodków
Zakażenie herpes simplex virus jest szczególnie groźne w przypadku noworodków, a także rozwijającego się płodu. Zakażenie wirusem kobiety w ciąży może prowadzić do powstania wad rozwojowych u dziecka, w tym m.in. jaskry, małogłowia, zapalenia tęczówki czy padaczki. Zakażenie wirusem opryszczki u ciężarnej może nawet skutkować poronieniem, wewnątrzmacicznym obumarciem płodu lub porodem przedwczesnym.
Pierwsze zakażenie wirusem opryszczki pospolitej ma najczęściej gwałtowny charakter. U maleństwa może wystąpić wysoka gorączka, ból, silne osłabienie i pęcherzyki, które po pęknięciu tworzą bolesne nadżerki. Maluszek może mieć trudności z piciem, jedzeniem, a nawet oddychaniem.
U noworodka przebieg opryszczki jest gwałtowny, nierzadko włącznie z zajęciem wielonarządowym, uszkodzeniem wątroby i jelit, a nawet zapaleniem mózgu. Zmiany pojawiają się na całej twarzy. Wirus atakuje przełyk, podniebienie, język, gardło, oczy, a niekiedy nawet całe ciało. Rozprzestrzenia się w kierunku centralnego układu nerwowego, co może prowadzić do wystąpienia drgawek, ataków padaczki, pojawienia się wybrzuszenia ciemiączka na przodzie główki i nienaturalnej ospałości pociechy. Może pozostawić trwałe powikłania neurologiczne.
Zakażenie u noworodka jest bardzo niebezpieczne – śmiertelność z powodu nieleczenia opryszczki u tak małych dzieci wynosi niemal 80%, a zmiany w małym organizmie zachodzą niezwykle szybko. Dlatego w przypadku zauważenia niepokojących objawów należy działać błyskawicznie i jak najszybciej zawieźć dziecko do lekarza lub szpitala.
Noworodek może zarazić się wirusem opryszczki na dwa sposoby:
- przez dotyk, pocałunek i inny kontakt z osobą zarażoną lub przez zetknięcie z przedmiotami albo powierzchniami, na których znajduje się wirus HSV-1;
- w trakcie porodu od matki zakażonej wirusem HSV-2.
Zmiany chorobowe na szyjce macicy i w okolicach intymnych u matki, spowodowane wirusem opryszczki HSV-2, wykluczają możliwość siłami natury – w takim przypadku wskazane jest wykonanie cesarskiego cięcia. Niekiedy jednak zakażenie u kobiety ma bezobjawowy przebieg, przez co nie ma podstaw do przeprowadzenia cesarskiego cięcia, co w efekcie zwiększa szansę zarażenia dziecka. Przy zakażeniu pierwotnym HSV-2 matki ryzyko zarażenia maluszka wynosi 33-50%. Zakażenie noworodków opryszczką jest w ponad 2/3 przypadków wywołane wirusem HSV-2. Choroba ujawnia się w pierwszych czterech tygodniach życia dziecka.
Wirus opryszczki HSV-1 przenosi się natomiast drogą kropelkową. Aby zapobiec zarażeniu nim dziecka, należy bezwzględnie ograniczyć kontakt maluszka z osobami posiadającymi aktywne zmiany chorobowe. Gdy szczęśliwi dziadkowie, wujostwo i inni znajomi przybywają do Waszego domu, aby przywitać nowego członka rodziny, pamiętaj o kilku zasadach dotyczących takich odwiedzin. Przede wszystkim więc poproś bliskich, aby zdjęli odzież wierzchnią i dokładnie umyli ręce, zanim dotkną maluszka. Dla zwiększenia bezpieczeństwa, mogą zastosować też maseczkę na twarz – jest ona konieczna zwłaszcza w sytuacji widocznej opryszczki na ustach dorosłego.
Należy też zachować szczególną ostrożność podczas korzystania z pokojów dla matki z dzieckiem, poczekalni, przychodni lekarskich i innych publicznych miejsc, w którym przebywasz z maluszkiem przenoszonym w wygodnym foteliku, takim jak Cybex Cloud Z. Wirus może pozostawać na przewijakach, poręczach czy klamkach, dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad higieny i ograniczanie kontaktu z różnymi przedmiotami i powierzchniami w miejscach publicznych.
Gdy korzystasz z przewijaka w przychodni czy centrum handlowym, bezwzględnie połóż dziecko na kocyku lub dodatkowej pieluszce, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu z przewijakiem. Po przyjściu do domu dokładnie umyj nosidełko lub fotelik samochodowy, taki jak Avionaut Pixel z bazą, w którym przebywało maleństwo.
Pamiętaj, że gdy zauważysz niepokojące objawy o noworodka lub niemowlęcia, działaj natychmiast. Wskazana jest jak najszybsza wizyta u lekarza. U noworodków liczy się każda godzina, dlatego tak istotna jest błyskawiczna diagnoza i wdrożenie leczenia. U tak małych dzieci może być konieczna hospitalizacja i podawanie przeciwwirusowych leków dożylnych.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej a zimno u dziecka
Ostre zapalenie jamy ustnej, dziąseł i gardła wywołane wirusem HSV typu 1 cechuje się charakterystycznymi zmianami na wargach. Ma jednak nieco inny przebieg niż standardowa opryszczka wargowa, czyli popularne „zimno” u dziecka na ustach.
Zimno na ustach to uciążliwe schorzenie wywołane przez wirusa opryszczki HSV-1. Najłatwiej zarazić się nim przez używanie tych samych sztućców, naczyń i ręczników oraz pocałunki z osobą zakażoną. Według statystyk wirus opryszczki wargowej występuje aż u 80% całej populacji, w tym wśród najmłodszych. Zarażają się nim dzieci przed ukończeniem 5. roku życia, czyli maluchy jeżdżące jeszcze w wózku, np. w modelu Cybex E-Priam 3.0 by Jeremy Scott.
Zakażenie przebiega najczęściej bezobjawowo, a utajony wirus zagnieżdża się w komórkach nerwowych, gdzie może czekać latami na warunki sprzyjające jego rozwojowi. O jakich warunkach mowa? Rozwojowi wirusa sprzyjają zmiany hormonalne, urazy i rany, spadek odporności, infekcje wirusowe, ale też stres, menstruacja, niedożywienie oraz przegrzanie bądź wyziębienie organizmu. W takim przypadku mowa o opryszczce nawrotowej.
Tego rodzaju opryszczka na ustach u dziecka objawia się występowaniem pęcherzyków wypełnionych płynem w okolicach warg. Pęcherzyki te mogą wystąpić również na języku i dziąsłach. Zwiastuje je ból, swędzenie, pieczenie i mrowienie owych części ciała. W ciągu paru dni pęcherzyki pękają samoistnie, a następnie przemieniają się w bolesne owrzodzenia, które niedługo później pokrywają się strupami.
Co zrobić, gdy pojawi się wargowa opryszczka u dzieci? Leczenie domowe bazuje przede wszystkim na zachowaniu pełnej higieny. W czasie choroby nie wolno przebijać pęcherzyków ani ich dotykać, ponieważ może to prowadzić do błyskawicznego rozprzestrzenienia zmian na twarzy. W tym czasie zaleca się też zrezygnowanie z pocałunków. Nie należy dzielić z nikim przedmiotów higieny osobistej ani naczyń. Konieczne jest też częste mycie rąk.
Gojenie to najdłuższy etap w przebiegu choroby, który może trwać nawet 2 tygodnie. Organizm sam zwalczy wirusa, ale można go trochę wspomóc w tym procesie. Domowe sposoby na opryszczkę u dziecka pomogą skrócić czas leczenia i zapobiec powikłaniom, np. nieestetycznym bliznom. W tym celu zazwyczaj stosuje się specjalne plastry i sztyfty, które wspomagają usuwanie zmian oraz pomagają je ukryć, a także maści na bazie cynku i preparaty antywirusowe. W przypadku bakteryjnego nadkażenia opryszczki zaleca się odwiedzić lekarza, który może przepisać antybiotyk.
Co na opryszczkę u dziecka warto dodatkowo stosować? Jako że choroba ta zazwyczaj objawia się w okresie osłabienia organizmu, konieczne jest jego wzmocnienie. Sprzyja temu zbilansowana dieta oparta na posiłkach wzbogaconych w witaminy z grupy B oraz witaminę C. Ponadto ważna jest odpowiednia ilość snu oraz regularny wysiłek fizyczny.
Wirus opryszczki u dzieci – działaj jak najszybciej
Niewłaściwie leczona opryszczka u noworodka, niemowlęcia i starszych dzieci może być bardzo groźna. Nieprawidłowe postępowanie z chorobą może prowadzić do groźnych chorób, takich jak zapalenie siatkówki, układu nerwowego czy opon mózgowo-rdzeniowych. Ponadto chorobie mogą towarzyszyć zakażenia grzybicze i bakteryjne, które przenoszą się na inne narządy: stawy, nadnercza czy płuca. U noworodków i niemowląt choroba ta jest szczególnie groźna. W wyniku wysokiej gorączki dziecko zarażone wirusem opryszczki może dostać drgawek. Najmłodsi pacjenci mogą nie poradzić sobie ze zwalczeniem wirusa, co może prowadzić do uszkodzeń oczu, mózgu i innych organów, a nawet śmierci malca.
Gdy tylko zauważysz jakiekolwiek niepokojące Cię objawy u maluszka, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Im prędzej zadziałasz i wdrożysz leczenie, tym lepiej dla zdrowia i bezpieczeństwa Twojej pociechy.
Czy Twoja pociecha chorowała na opryszczkowe zapalenie jamy ustnej? Podziel się z nami swoimi spostrzeżeniami. Zobacz również bogaty asortyment dostępny w sklepie BoboWózki. Fotelik Besafe IZI Turn M, krzesełko do karmienia, mobilne łóżeczko czy wózek spacerowy Peg Perego VIVACE pomogą Ci zwiększyć codzienny komfort życia Twojego dziecka i całej rodziny.
Źródła:
https://forumpediatrii.pl/artykul/choroby-wywolane-przez-wirusy-opryszczki-pospolitej
