Nietolerancja laktozy i niemowlaka to jedna z najczęstszych i najbardziej dotkliwych nietolerancji pokarmowych u maluchów. Czym objawia się nietolerancja laktozy u dzieci? Jak ją rozpoznać i jak leczyć? Wyjaśniamy.
Spis treści
Nietolerancja laktozy u dzieci występuje wtedy, gdy organizm malca nie jest w stanie rozłożyć laktozy.
- Schorzenie objawia się m.in. wzdęciami, gazami, bólem brzucha, odgłosami przelewania się w jelitach, zmęczeniem i osłabieniem organizmu oraz płaczliwością.
- Nietolerancja laktozy może mieć różne przyczyny, w tym m.in. niewytwarzanie laktazy przez organizm.
- Leczenie nietolerancji laktozy odbywa się poprzez wyeliminowanie lub zmniejszenie ilości laktozy w diecie.
Na czym polega nietolerancja laktozy u dziecka?
Zanim dowiesz się, jakie są charakterystyczne objawy nietolerancji laktozy u dzieci, sprawdź, czym dokładnie jest laktoza. Otóż jest to cukier mleczny, który występuje w niemal każdym rodzaju mleka. W mleku kobiet karmiących jest jej od 5,5 do 7,5%, a w mleku owczym, kozim i krowim – około 4,5%.
Laktoza stanowi wartościowy składnik odżywczy, cenny zwłaszcza dla noworodków i niemowlaków. Jest dobrym źródłem energii, wspomaga wchłanianie cynku, magnezu i wapnia oraz reguluje poziom hormonów odpowiadających za uczucie głodu i sytości. Ponadto stymuluje rozwój korzystnej flory bakteryjnej jelit oraz pomaga w budowie tkanki mózgowej.
Pod względem chemicznym laktoza jest dwucukrem. Składa się z dwóch cukrów prostych: galaktozy oraz glukozy. Aby organizm przyswoił laktozę, musi ją rozłożyć na owe dwa cukry. W tym procesie bierze udział laktaza – specjalny enzym wytwarzany w błonie śluzowej jelit.
Uczulenie na laktozę u dzieci występuje wtedy, gdy organizm malucha nie jest w stanie rozłożyć laktozy. Gdy w organizmie jest zbyt mało laktazy (występuje tzw. hipolaktazja) albo jej brakuje (alaktazja), laktoza nie jest rozkładana wcale lub tylko częściowo fermentowana przez bakterie.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/pozostale-artykuly-p-cybex-snogga-mini-2-spiworek-do-fotelika]]]
Gazy i kwasy wytworzone podczas tego procesu działają drażniąco na błonę śluzową jelit, czego efektem jest wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej. W rezultacie dziecko odczuwa silne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Im większa dawka laktozy pozostaje w organizmie, tym dolegliwości są mocniejsze.
Co istotne, męczące dolegliwości zazwyczaj pojawiają się kilkanaście godzin po spożyciu pokarmu z laktozą – podczas zabawy, przejażdżki w wygodnym śpiworku do fotelika, np. modelu Cybex Snogga Mini 2, a także niedługo po drzemce. To sprawia, że często trudno jest ustalić przyczynę owych dolegliwości. Rodzice zwykle na początku nie łączą więc problemów gastrycznych pociechy z nietolerancją laktozy.
Przejściowy charakter nietolerancji laktozy u niemowląt
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-venicci-claro-wozek-3w1-fotelik-maxi-cosi-pebble-360-pro-2]]]
Występowanie nietolerancji laktozy u najmłodszych dzieci często ma charakter przejściowy. Jej przyczyną jest niewłaściwe dostosowanie aktywności laktazy do ilości laktozy znajdującej się w mleku matki bądź mleku modyfikowanym (w zależności od sposobu żywienia niemowlęcia). W takich przypadkach nietolerancja laktozy u niemowląt zwykle nie wymaga drastycznych zmian sposobu żywienia.
Należy jednak pamiętać, że decyzję o ewentualnych działaniach i zmianach żywieniowych powinien zawsze podjąć specjalista. Nie należy tego robić samodzielnie, gdyż można zaszkodzić dziecku. W razie wystąpienia objawów schorzenia u malca wybierz się z pociechą siedzącą wygodnie w wózku 3w1 Venicci Claro do specjalisty.
Czym jest wtórna nietolerancja laktozy u dzieci?
U najmłodszych dzieci może również wystąpić wtórna nietolerancja laktozy. Przyczyny nietolerancji laktozy wtórnej to przede wszystkim infekcje przewodu pokarmowego o ciężkim przebiegu. Choroba może wystąpić w przypadku infekcji pasożytniczych, bakteryjnych i wirusowych.
W takich sytuacjach kluczowym elementem leczenia jest wdrożenie diety bezlaktozowej przez okres około 4-6 tygodni, w zależności od indywidualnych potrzeb malca. Zmiana diety ma na celu głównie regenerację uszkodzonych kosmków jelitowych. Podobnie jak w przypadku przejściowej nietolerancji laktozy, również dolegliwość o wtórnym charakterze wymaga konsultacji z lekarzem, który zadecyduje o zasadności wprowadzenia diety bez laktozy u dziecka.
Nietolerancja laktozy – objawy u niemowlaka
Objawy nietolerancji laktozy u niemowląt mogą być zróżnicowane. Im większą dawkę laktozy przyjął maluch, tym dolegliwości okazują się silniejsze.
Konsekwencją nietolerancji na ten składnik są przede wszystkim dolegliwości żołądkowo-jelitowe – zwłaszcza bóle brzuszka, kolka niemowlęca, gazy, wzdęcia i odgłosy „przelewania się” w jelitach. Czasami objawem są nawet nudności i wymioty. Maluszki zazwyczaj odczuwają bóle brzucha o łagodnym bądź nasilonym charakterze, niekiedy z towarzyszącymi skurczami.
Resztki laktozy są wydalane wraz z kałem w postaci wodnistej, mocno śmierdzącej biegunki. Biegunka może być częsta i nierzadko towarzyszy jej uczucie niepełnego wypróżnienia. Utrudnia ona wchłanianie składników odżywczych. Z tej przyczyny maluszki cierpiące na nietolerancję laktozy bywają niedożywione.
- Powszechnym objawem nietolerancji laktozy u pociech są też wzdęcia. Gdy dziecko zje produkty z laktozą, w jego jelitach następuje fermentacja cukru przez bakterie, czego skutkiem jest nadmierne gromadzenie się gazów w jamie brzusznej.
- Poza objawami ze strony jelit i żołądka u dzieci z nietolerancją laktozy występują też inne objawy o ogólnym charakterze. Schorzenie to może powodować niedobory składników odżywczych w organizmie, w tym zwłaszcza białka i wapnia, a w efekcie mogą skutkować problemami z rozwojem malca. Mogą wpływać na wzrost pociechy i prowadzić do opóźnień w rozwoju umysłowym i fizycznym.
- Nietolerancja laktozy u dzieci może też skutkować osłabieniem mięśni i ogólnym osłabieniem małego organizmu, a także brakiem energii i zmęczeniem. To sprawia, że pociechy mogą mieć trudności z realizacją codziennych czynności.
- Bywa, że nietolerancja na białka mleka krowiego objawia się różnymi innymi symptomami. Dzieci cierpiące na to schorzenie bywają płaczliwe i mają kłopoty ze snem, w tym zwłaszcza często przebudzają się z drzemek.
- Mogą też słabo przybierać na wadze, prężyć ciało, mieć trudności w oddawaniu stolca oraz skłonności do infekcji.
Zobacz też: Wzdęcia u noworodka – sposoby na dolegliwości brzuszka
Nietolerancja laktozy u dzieci – przyczyny
Uczulenie na laktozę u niemowląt powodują różne przyczyny. U wcześniaków może występować tymczasowa nietolerancja laktozy, która najczęściej sama ustępuje, kiedy w jelitach dziecka rozpoczyna się proces wytwarzania enzymu laktazy. Z kolei w przypadku smyków urodzonych o czasie, schorzenie to może pojawić się w różnym wieku i wynikać z rozmaitych przyczyn.
Jednym z powodów może być wrodzony niedobór laktazy. Wynika on z defektu metabolicznego, czego efektem jest niewytwarzanie tego enzymu przez organizm. W takim przypadku objawy nietolerancji laktozy pojawiają się już u nowo narodzonych dzieci, w ciągu pierwszych 10 dni życia. Najczęściej jednak dolegliwość występuje już po pierwszym naturalnym bądź sztucznym karmieniu.
W niektórych przypadkach nietolerancja laktozy u dziecka prawdopodobnie ma wtórny charakter. Wynika on z utrwalonych bądź przejściowych niedoborów enzymu. Ich przyczyną są rozmaite choroby albo inne czynniki, które doprowadziły do uszkodzenia kosmków jelitowych oraz nabłonka jelit, produkujących laktazę. Do chorób należą przede wszystkim zakażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego (np. lamblioza), martwicze zapalenie jelita, celiakia, choroba Leśniowskiego – Crohna oraz mukowiscydoza.
Nabłonek i kosmki jelitowe mogą zostać również zniszczone podczas chemioterapii lub w wyniku używania niektórych leków, np. niesterydowych leków przeciwzapalnych czy antybiotyków.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece/p/muuvo-quick-3-0-chrome-wozek-2w1-9696]]]
Niektóre dzieci cierpią na nietolerancję laktozy wynikającą z naturalnego procesu stopniowego „wygaszania” produkcji laktazy w ich organizmach. Najwyższa aktywność tego enzymu występuje o najmłodszych dzieci – noworodków oraz niemowląt w okresie karmienia piersią, jeżdżących jeszcze w wózku przeznaczonym dla malców, np. modelu Muuvo Quick 3.0. W miarę rozszerzania diety o inne produkty niż mleko, a także za sprawą genów, produkcja laktazy zmniejsza się stopniowo, a w okresie dojrzewania zanika całkowicie.
Jak rozpoznać uczulenie na laktozę u dzieci?
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/foteliki-samochodowe/p/jane-concord-itourer-fotelik-obrotowy-0-18-kg-10965]]]
Jeśli podejrzewasz nietolerancję laktozy u Twojej pociechy, usadź dziecko w foteliku obrotowym Jane Concord iTourer, a następnie koniecznie odwiedźcie pediatrę. Specjalista zleci przeprowadzenie odpowiednich testów, które wskażą, czy smyk rzeczywiście nie toleruje laktozy. Rodzaj przeprowadzonych testów zależy od wieku malucha.
Niemowlaki zazwyczaj są poddawane tzw. próbie eliminacji i prowokacji. Polega ona na tym, że z diety maluszka eliminuje się na dwa tygodnie produkty spożywcze zawierające laktozę i zastępuje je mieszanką bezlaktozową. Zadaniem rodziców jest baczne obserwowanie, czy pomimo odstawienia potencjalnie szkodliwych produktów, nieprzyjemne dolegliwości nadal występują.
Po dwóch tygodniach diety należy wprowadzić ponownie żywność z laktozą. Jeśli objawy nietolerancji laktozy u niemowlaka powrócą, to oznacza, że dziecko cierpi na tę dolegliwość.
Natomiast smykom w każdym wieku można wykonać ogólne badanie kału pod kątem odczynu pH stolca. Należy mieć jednak na uwadze, że uzyskane wyniki nie zawsze są miarodajne. Odczyn pH stolca poniżej 5,5 może wskazywać na uczulenie na laktozę, ale u najmłodszych dzieci prawdopodobnie wynika on z niedojrzałości układu pokarmowego. Możliwe, że u malutkich dzieci niski odczyn pH świadczy o przyspieszonym pasażu jelitowym, którego efektem jest niestrawienie laktozy do końca. Badanie to wydaje się zatem o wiele bardziej miarodajne u starszych dzieci, mających już dostatecznie dojrzały układ pokarmowy.
W przypadku dzieci starszych, współpracujących podczas badania, wykonuje się zazwyczaj wodorowe testy oddechowe. Test ten wykorzystuje fakt, że niestrawiona laktoza ulega fermentacji w jelicie grubym. Podczas tego procesu w organizmie uwalniają się spore ilości wodoru, który jest usuwany w procesie oddychania. W trakcie badania lekarz pobiera dwie próbki wydychanego powietrza od dziecka: najpierw na czczo, a nieco później po spożyciu przez malca roztworu zawierającego laktozę. Następnie porównuje się wyniki uzyskane z obu wskaźników. Jeżeli po dwóch godzinach stężenie wodoru wzrośnie, to oznacza, że w organizmie smyka występują niedobory laktazy.
Przeczytaj również: Kiedy dziecko zaczyna przesypiać noce?
Na czym polega leczenie nietolerancji laktozy u niemowlaka i starszego dziecka?
Podstawą postępowania w przypadku nietolerancji laktozy zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci, jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Niezbędne jest zatem wyeliminowanie z jadłospisu produktów zawierających cukier mleczny. Pamiętaj jednak, że o tym, w jakim stopniu albo na jak długo należy wyeliminować owe produkty, powinien zadecydować lekarz prowadzący.
Specjalista podejmie decyzję, biorąc pod uwagę przede wszystkim rodzaj i przyczyny nietolerancji laktozy. To on również postanowi, czy dziecku należy podawać preparaty laktazy, które pomagają w trawieniu mlecznych pokarmów. Nie decyduj zatem samodzielnie o wprowadzaniu żadnych suplementów diety polecanych osobom cierpiącym na nietolerancję laktozy. Mogą one być groźne dla dzieci.
Jeśli okaże się, że nietolerancja laktozy u niemowlaka jest spowodowana wrodzonym niedoborem enzymu laktazy, wówczas rygorystyczna dieta pozbawiona produktów mlecznych musi trwać do końca życia. W takim przypadku organizm nie toleruje nawet niedużej ilości laktozy. Podobny sposób postępowania jest konieczny w przypadku pierwotnej nietolerancji tego cukru mlecznego.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece/p/cybex-e-priam-3-0-wozek-dzieciecy-2w1-9038?products_id=9038]]]
Z kolei, jeśli nietolerancja laktozy u noworodka karmionego piersią, niemowlęcia bądź starszego smyka jest wtórna, wówczas należy wyeliminować z diety produkty z laktozą na pewien czas. Najczęściej aż do chwili wyleczenia choroby, która uszkodziła nabłonek jelita. Można wrócić do normalnej diety wówczas, gdy nabłonek się zregeneruje, ponieważ wtedy ustąpią objawy nietolerancji laktozy. Wtedy podczas zabawy i spacerów w wózku Cybex E-Priam 3.0 Twoja pociecha z przyjemnością zje przekąskę mleczną.
Wyjątkiem jest choroba Leśniowskiego – Crohna, która jest nieuleczalna i nawracająca, a jej podstawą jest utrzymywanie właściwej diety. To oznacza m.in. stałe wyeliminowanie z diety produktów z laktozą, chyba że lekarz zadecyduje inaczej.
Nietolerancja laktozy u dzieci – wskazówki dotyczące leczenia
Jak jeszcze możesz pomóc smykowi ze stwierdzoną nietolerancją laktozy? Pamiętaj o kilku ważnych aspektach. Miej na uwadze, że jeśli karmisz piersią i sama spożywasz produkty z laktozą, to składnik ten nie przedostaje się do Twojego mleka. Cukier jest trawiony, a następnie rozkładany w Twoim przewodzie pokarmowym do galaktozy i glukozy. Nie przenika do Twojego pokarmu, który podajesz maluszkowi, co oznacza, że nie zwiększa ilości laktozy przyjmowanej przez maluszka.
Jednocześnie warto wiedzieć, że laktoza znajdująca się w mleku kobiecym, jest wytwarzana w gruczole piersiowym. Nie ma więc możliwości zmniejszenia jej ilości przez spożywanie produktów diety bezlaktozowej. Usunięcie nabiału, mleka i innych pokarmów laktozowych z Twojej diety nie zmniejszy ilości laktozy w Twoim pokarmie.
Jeżeli Twoja pociecha ma zdiagnozowaną nietolerancję laktozy, a karmisz ją piersią, skonsultuj sposób żywienia dziecka z lekarzem. Specjalista pomoże dobrać właściwy sposób odżywiania maluszka, dostosowany do przyczyny schorzenia. Jeśli natomiast dziecko nie przeszło diagnostyki i nie ma rozpoznanej przez lekarza nietolerancji laktozy, nie próbuj “diagnozować” malca na własną rękę. Absolutnie nie wprowadzaj żadnych drastycznych zmian w sposobie żywienia pociechy.
Paradoksalnie nietolerancja laktozy to dość rzadkie schorzenie, ale w niewłaściwy sposób “rozpoznawane” bardzo często. Gdy u Twojego malca pojawią się dolegliwości, których przyczyną prawdopodobnie może być właśnie nietolerancja laktozy, skonsultuj się ze specjalistą, który zleci stosowne badania i postawi właściwą diagnozę. Przyczyny dolegliwości żołądkowo-jelitowych mogą być różne i niekoniecznie muszą wynikać ze stwierdzonej nietolerancji tego składnika.
Miej również na uwadze, że występowanie nietolerancji laktozy u dzieci bywa bardzo trudne nie tylko dla smyka, ale i całej rodziny. Dlatego warto rozważyć skorzystanie ze wsparcia psychologa w tym zakresie. Odpowiednio dobrana pomoc specjalisty pomoże rodzinie poradzić sobie z trudnościami, emocjami i wyzwaniami związanymi z tym schorzeniem.
Nietolerancja laktozy u niemowląt i starszych dzieci to choroba wymagająca stałej kontroli. Pamiętaj zatem o regularnym monitorowaniu schorzenia u pociechy poprzez odpowiednie badania. Regularne badania kontrolne są też istotne w profilaktyce nietolerancji laktozy u smyków. Dzięki monitorowaniu rozwoju dziecka i odpowiedniemu postępowaniu specjalista może wcześnie wykryć objawy choroby, co pozwoli szybko wdrożyć stosowne leczenie.
Leczenie nietolerancji laktozy farmaceutykami – czy jest możliwe?
Czy leczenie nietolerancji laktozy farmaceutykami jest w ogóle możliwe? Nie, nie ma skutecznych lekarstw na nietolerancję laktozy. Kluczowe w procesie leczenia są odpowiednie zmiany żywieniowe polegające na wykluczeniu lub takim zmniejszeniu produktów z laktozą w diecie, aż przestanie ona powodować objawy nietolerancji.
Należy też pamiętać, że pełne wykluczenie laktozy z jadłospisu zazwyczaj nie jest niezbędne, a często wręcz niewskazane (nie dotyczy to przypadków wrodzonego niedoboru laktazy). Dzięki swym właściwościom może ona bowiem pośrednio wpływać na mechanizmy służące zwiększeniu tolerancji organizmu na laktozę.
Czym karmić dziecko z nietolerancją laktozy?
Wiesz już, że nietolerancja laktozy u niemowlaka wymaga stosowania odpowiedniej diety. Czym zatem karmić niemowlę i starsze dziecko, aby nie dopuścić do pojawienia się przykrych dolegliwości? Pamiętaj, że dieta w nietolerancji laktozy musi być prowadzona pod kontrolą lekarza. Nie decyduj samodzielnie, jakie produkty może, a jakich nie powinno zjadać Twoje dziecko. Zaufaj w tej kwestii specjaliście.
Dopóki niemowlak je tylko mleko, podstawą codziennego jadłospisu jest mleko bez laktozy dla niemowląt, które lekarz przepisze na receptę. Wiele karmiących mam zastanawia się, czy dieta matki karmiącej dziecko z nietolerancją laktozy powinna wykluczać produkty z laktozą. Na różnych forach i stronach zostały prawdopodobnie zawarte informacje o tym, aby karmiąca mama unikała produktów mlecznych. Nie jest to jednak potrzebne.
Laktoza z pożywienia matki nie przechodzi do jej pokarmu! Jest trawiona i rozkładana na cukry proste, a następnie zużywana przez jej organizm. Laktoza w kobiecym mleku jest natomiast wytwarzana w gruczole piersiowym, przez komórki wydzielnicze. Wyeliminowanie z jadłospisu mamy karmiącej nabiału nie wykluczy zatem laktozy, ale może zwiększyć ryzyko niedoboru wapnia.
Na etapie rozszerzania diety malcowi powinno zacząć się podawać różne produkty bez laktozy. W sklepach znajdziesz zatem gotowe dania dla niemowląt pozbawione laktozy, a także kaszki bezmleczne, które przygotujesz na mieszance bezlaktozowej.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece/p/britax-b-agile-m-wozek-spacerowy-9206]]]
Cukier mleczny znajduje się w wielu produktach wytworzonych na bazie mleka bądź z jego udziałem. To oznacza, że późniejsze skomponowanie diety bez laktozy dla starszej pociechy, korzystającej z wózka spacerowego, np. modelu Britax B-Agile M, robi się trudniejsze. Miej na uwadze, że laktoza może znajdować się w pieczywie, nabiale, cukierkach, ciastach, a nawet w lekach i mięsie.
Kupując żywność i farmaceutyki, sprawdzaj dokładnie ich skład. Wybieraj produkty bez laktozy. Obecnie jest ich na rynku coraz więcej. Sery, mleko, jogurty czy słodycze bezlaktozowe nie są już czymś nadzwyczajnym ani rzadko spotykanym.
Nietolerancja laktozy u niemowląt – kiedy mija?
Nie można jednoznacznie stwierdzić, kiedy minie nietolerancja laktozy u pociechy. W niektórych przypadkach nie zniknie nigdy, a w innych minie po wyleczeniu konkretnych chorób. Niezależnie jednak od tego, czy schorzenie jest tymczasowe, czy też stałe, konieczne jest wdrożenie odpowiedniej diety. W ten sposób prawdopodobnie w krótkim czasie wyeliminujesz objawy nietolerancji laktozy u dzieci.
Poszukujesz bezpiecznych i wygodnych akcesoriów dziecięcych? Sprawdź wózek 3w1 Espiro Miloo w zestawie z fotelikiem Cybex Cloud T i-Size lub wózek 2w1 Cybex Balios S Lux 2.0.
Nietolerancja laktozy u dziecka – już wiesz o niej wszystko!
Wiesz już, czym charakteryzuje się nietolerancja laktozy u dzieci, jakie są jej przyczyny i objawy oraz co robić, by wyeliminować dolegliwości pokarmowe. Czy temat nietolerancji laktozy jest Ci bliski? Czy Twoja pociecha cierpi bądź cierpiała na to schorzenie? Podziel się z nami swoim doświadczeniem w komentarzu.
Sprawdź też bogatą ofertę produktów w sklepie Bobowózki. Wózek Espiro Bueno, fotelik samochodowy, łóżeczko albo przyczepka rowerowa Hamax Avenida Twin zwiększą codzienne bezpieczeństwo i komfort Twojej pociechy.
Sprawdź także: Stękanie noworodka podczas snu – jak sobie poradzić?
Bibliografia:
