Edukacja domowa – wady i zalety. Na czym polega domowe nauczanie?

Edukacja domowa cieszy się rosnącą popularnością. Na tę formę nauczania coraz częściej decydują się rodzice dzieci w różnym wieku – zarówno malców ze szkół podstawowych, jak i młodzieży ze szkół średnich. Na czym polega nauczanie domowe? Jakie są jego zalety i wady? Wyjaśniamy.

Spis treści:

• Na czym polega nauczanie domowe?
• Edukacja domowa – wady i zalety
• Jak wygląda edukacja domowa w praktyce?
• Domowe nauczanie – kilka słów na koniec

Na czym polega nauczanie domowe?

W Polsce istnieje obowiązek edukacyjny niepełnoletnich dzieci. Każde dziecko w wieku od 6 do 18 lat musi się uczyć. Edukacja domowa to legalna forma kształcenia, w której odpowiedzialność za proces nauczania dziecka biorą na siebie jego rodzice bądź prawni opiekunowie, a nie szkoła. To oni tworzą program i wybierają metody kształcenia swoich latorośli. Organizują edukację w sposób zindywidualizowany, dostosowując ją do zainteresowań, wieku, predyspozycji i potrzeb ucznia. W tej kwestii nie panuje jednak pełna dowolność.

Co istotne, domowe nauczanie musi być zgodne z zakresem wiedzy wymaganym na danym poziomie kształcenia. Właściwie zorganizowana i realizowana domowa edukacja pomaga w pełni wykorzystać potencjał dziecka już od pierwszych lat jego ścieżki nauczania. Umożliwia taki dobór metod pracy pedagogicznej, które przynoszą najlepsze efekty u dziecka.

Edukacja domowa stanowi alternatywę dla tradycyjnej formy nauki w szkołach stacjonarnych. Różni się od niej tym, że uczniowie nie uczą się w budynku placówki, ale w domu. Za ich postępy edukacyjne odpowiada rodzic, a nie nauczyciel. W domowym nauczaniu nie ma sprawdzianów, kartkówek ani wystawiania ocen. Nie znaczy to jednak, że nie istnieją żadne formy weryfikacji wiedzy zdobytej przez dziecko. Jedynym, ale obowiązkowym sposobem weryfikacji wiedzy są egzaminy klasyfikacyjne, zdawane pod koniec roku szkolnego. Są one obowiązkowe dla każdego dziecka uczącego się w systemie domowej edukacji. Co ciekawe, dziecko, które uczy się w domu, nadal może brać udział w zajęciach dodatkowych w szkole.

Przeczytaj także: Jak nauczyć dziecko czytać? Poznaj etapy nauki czytania

Domowe nauczanie cieszy się coraz większą popularnością. W roku szkolnym 2021/2022 na to rozwiązanie zdecydowało się przejść prawie 20 tysięcy uczniów. Na tle wszystkich uczniów objętych obowiązkiem szkolnym w naszym kraju stanowi to niecałe 0,5%. Liczba ta wydaje się zatem niewielka, choć systematycznie wzrasta. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła aż o 8 tysięcy. Do zwiększenia popularności tego rozwiązania z pewnością przyczyniła się pandemia – rodzice chcieli zminimalizować stres u dzieci związany ze zmianami trybu nauczania, a także ograniczeniami związanymi z obowiązkową w tym czasie formą nauki zdalnej.

Twoje dziecko nie chodzi jeszcze do szkoły? Zadbaj o jego komfort i bezpieczeństwo, wybierając nowoczesny, wygodny wózek. Sprawdź modele Easywalker Mini Buggy Turn i Cybex Beezy 2.0.

Edukacja domowa – wady i zalety

Oszczędność czasu, możliwość rozwijania pasji przez dziecko, brak sprawdzianów i kartkówek – to zaledwie kilka z cech, jakimi charakteryzuje się edukacja domowa. Wady i zalety tej formy nauki pozwolą Ci wyrobić sobie opinię na jej temat,

Zalety edukacji domowej

W domowym nauczaniu rodzic kontroluje proces nauki, dostosowuje materiał do zainteresowań swojej pociechy oraz poświęca mu odpowiednią ilość czasu. W szkole stacjonarnej często niemożliwe jest podzielenie uwagi nauczyciela osobno na każde dziecko.

Domowe nauczanie pozwala dostosować również długość zajęć do potrzeb i możliwości dziecka. Pociecha nie musi ograniczać się do „lekcyjnych” 45 minut. Nauka odbywa się w odpowiednim tempie, a jeśli smyk nie rozumie zagadnienia, można do niego wrócić w każdym momencie. Ponadto latorośl nie uczy się dla ocen, a dla własnej satysfakcji i chęci zdobywania wiedzy. W domu smyk nie musi odrabiać zadań domowych. Dzięki temu ma sporo czasu dla siebie, który może przeznaczyć na swoje pasje czy też spędzenie go z bliskimi.

Wspólna nauka z dzieckiem pomaga budować i wzmacniać relacje rodzinne. Edukacja domowa w pewien sposób integruje rodzinę i umożliwia jej przekazywanie dzieciom ważnych wartości. Rodzic ma ponadto pełną dowolność w sposobie przekazywania wiedzy. Nie jest w żaden sposób ograniczony szkolnymi planami. Może zatem zdecydować się na przykład na przeniesienie szkolnych zajęć do lasu, aby zorganizować fascynującą lekcję przyrody lub do sklepu, aby nauczyć pociechę liczenia.

Warto też podkreślić, że wiele szkół niestety nie spełnia potrzeb dziecka. Nierzadko pojawia się w nich przemoc i agresja. Ponadto uczniowie w różnym wieku mogą czuć się przytłoczeni ilością materiału albo zagubieni w szkolnej rzeczywistości. W takich sytuacjach edukacja w domu może stać się wręcz wybawieniem.

Wady domowego nauczania

Mimo wielu zalet homeschooling ma też swoje wady. Najważniejszym minusem jest brak kontaktu z rówieśnikami, który to kontakt jest niezbędny dla dzieci w każdym wieku. Poza szkołą trudno nawiązywać nowe znajomości, a rozmaite zajęcia pozaszkolne mogą okazać się w tej kwestii niewystarczające. Pociecha nie ma okazji do współpracy z innymi dziećmi, zabaw w gry zespołowe czy wyjazdów na szkolne wycieczki. A to właśnie takie wyprawy czy wspólnie spędzony ze szkolnymi przyjaciółmi czas często pozostawia wiele pięknych wspomnień.

Warto też podkreślić, że nierzadko poziom wiedzy dziecka zależy od wykształcenia rodzica oraz jego umiejętności przekazania wiedzy. W takich sytuacjach zwykle konieczne są zajęcia dodatkowe, najczęściej z matematyki, fizyki, chemii czy języka obcego.

Jak bezpiecznie przewozić młodsze dzieci na zajęcia dodatkowe? Zobacz foteliki samochodowe Maxi Cosi Pebble 360 Pro z bazą FamilyFix 360, Britax Evolvafix 9-36 kg oraz Graco Slimfit R129 do 36 kg.

Domowe nauczanie wymaga też dobrej organizacji, samodyscypliny i właściwego zarządzania czasem zarówno od ucznia, jak i rodzica. Wiąże się też z koniecznością corocznego zdawania egzaminów. Wymaga większej aktywności rodziców i określenia nowych ról w rodzinie. Przynajmniej jeden z opiekunów musi bowiem stać się nauczycielem, pomagającym w nauce, ale też wymagającym i egzekwującym.

Stacjonarna szkoła dysponuje nie tylko kadrą wykwalifikowanych nauczycieli, ale też zapleczem w postaci między innymi atrakcyjnego sprzętu. Nauczanie w domu wymaga zarówno od rodzica, jak i dziecka sporo samozaparcia i poświęcenia, a także umiejętności organizacji czasu we właściwy sposób. Niekiedy nawet rodzic musi zrezygnować z pracy zarobkowej, co wpływa na mniejszy dochód rodziny.

Jak wygląda edukacja domowa w praktyce?

Rodzic lub opiekun chcący rozpocząć edukację domową swej pociechy, powinien spełnić kilka warunków. Najpierw konieczne jest uzyskanie zgody na nauczanie w domu. Złóż zatem wniosek do dyrektora szkoły lub przedszkola, do którego pociecha jest przyjęta.

Złóż niezbędne dokumenty

Dyrektor przedszkola albo szkoły powinien zgodzić się na to, aby dziecko uczyło się w domu. Dopiero po uzyskaniu zgody możesz rozpocząć legalnie domową edukację. Wówczas nauczycielami dziecka mogą być rodzice (opiekunowie prawni) albo inne wskazane przez nich osoby. Co istotne, osoby te nie muszą kończyć specjalnych szkoleń ani studiów.

Dyrektor może zgodzić się na domowe nauczanie w konkretnym roku szkolnym, wskazując w swej decyzji na dany etap edukacyjny. Wyróżnia się trzy etapy:

• I etap – obejmuje I, II i III klasę szkoły podstawowej,
• II etap – IV, V, VI, VII i VIII klasa podstawówki,
• III etap – dotyczy wszystkich klas w szkołach ponadpodstawowych.

O zezwolenie na edukację domową mogą starać się opiekunowie prawni oraz rodzice dzieci w wieku od 6 do 18 lat. Uczniowie pełnoletni nie są już objęci obowiązkiem nauki. Nie mogą się zatem ubiegać o zezwolenie na realizację obowiązku szkolnego poza placówką edukacyjną.

Starając się o zezwolenie, należy złożyć odpowiednie dokumenty. Rodzice bądź opiekunowie muszą dostarczyć:

• oświadczenie o tym, że zapewnią dziecku warunki pozwalające na realizację podstawy programowej na danym etapie kształcenia,
• wniosek o zezwolenie na nauczanie domowe,
• zobowiązanie, że dziecko będzie przystępowało do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych.

Wszystkie te dokumenty możesz napisać samodzielnie, gdyż nie ma jednego wzoru oświadczenia, wniosku czy zobowiązania. Możesz je złożyć w dowolnym momencie roku szkolnego albo przed jego rozpoczęciem. Złóż je w szkole ponadpodstawowej, podstawowej lub przedszkolu, do którego Twoja pociecha została przyjęta lub już uczęszcza. Wnioskowanie, a także wydanie decyzji przez dyrektora jest bezpłatne.

Na decyzję czeka się do 30 dni kalendarzowych, licząc od dnia złożenia wszystkich dokumentów. Dyrektor wyda decyzję pozytywną albo odmowną. W drugim przypadku możesz odwołać się do kuratora oświaty. W tym celu złóż odwołanie do dyrektora, który wydał decyzję. Zrób to w czasie miesiąca od dnia jej uzyskania.

Obowiązek egzaminacyjny

Dziecko uczące się w domu ma obowiązek przystępowania do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. Ich zakres ustala dyrektor, który wydał zezwolenie na taką formę nauki. Po zdanych egzaminach uczeń dostaje świadectwo ukończenia danej klasy. Na świadectwie nie będzie jednak wszystkich ocen, jakie mają uczniowie uczęszczający do szkoły stacjonarnie. Nie znajdą się na nim oceny z zachowania, a także z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki.

Co ważne, dyrektor może cofnąć zezwolenie. Może to zrobić w kilku przypadkach: kiedy Twoje dziecko nie zda rocznych egzaminów kwalifikacyjnych lub nie przystąpi do nich (a Ty nie usprawiedliwisz jego nieobecności), a także gdy okaże się, że zezwolenie jest nieważne. Decyzja może być też cofnięta, gdy rodzic sam uzna, że dziecko powinno uczyć się w szkole.

Planowanie edukacji domowej

Edukacja domowa może przynieść wiele korzyści uczniowi, pod warunkiem, że jest odpowiednio zaplanowana. Jak wygląda nauczanie domowe realizowane w najbardziej efektywny sposób?

Podstawą jest odpowiednie zaplanowanie domowego nauczania. Powinno ono uwzględniać aktualną podstawę programową wyrażoną w wymaganiach egzaminacyjnych, a także indywidualne pasje, predyspozycje, charakter oraz wiek dziecka. Na początek warto ustalić plan dnia, obejmujący godzinę rozpoczęcia i zakończenia zajęć oraz przerwę. Ważne, aby nauka była regularna. Dobrze jest wyrobić w dziecku nawyk systematycznej nauki przez kilka godzin dziennie, co zaowocuje lepszym przyswajaniem wiedzy. Dzięki temu nauka do egzaminów nie odbędzie się też „na ostatnią chwilę”.

Najlepiej jest zaopatrzyć się w podręczniki do różnych przedmiotów i konkretnych klas, choć nie jest to obowiązkowe – wielu rodziców, zwłaszcza najmłodszych dzieci, nie korzysta z książek, ale przykładowo samodzielnie ściąga z internetu materiały do nauki. W przypadku dzieci ze starszych klas podręczniki zazwyczaj okazują się niezbędne.

Planując zajęcia, warto postawić sobie konkretne cele. Należą do nich nie tylko konieczność nauczenia się materiału niezbędnego na egzaminie, ale też cele związane z pasjami, uzdolnieniami czy oczekiwaniami dziecka. Te zainteresowania i zdolności warto rozwijać.

Wspólnie uzgodnijcie metodę nauki. W przypadku młodszych dzieci pomoc rodzica w nauce okazuje się niezbędna, jednakże nastolatkowie zazwyczaj z powodzeniem radzą sobie z samodzielną nauką z podręczników. Możecie też umówić się, że na przykład pociecha realizuje samodzielnie materiał w największym możliwym dla siebie zakresie, a rodzic włączy się do pomocy wtedy, gdy dziecko potrzebuje sprawdzenia bądź czegoś nie rozumie.

Możesz też skorzystać z różnych rozwiązań wspierających edukację domową, takich jak bezpłatna Szkoła w Chmurze. To forma nauczania domowego, w której zajęcia odbywają się za pomocą platformy online. Dziecko samodzielnie realizuje program nauczania, poprzez między innymi rozwiązywanie zadań otwartych i testów interaktywnych, przy wsparciu nauczycieli. Ta forma edukacji realizuje w całości podstawę programową MEiN.

Sprawdź również: Czym jest metoda Montessori? Zasady i założenia

Domowe nauczanie – kilka słów na koniec

Już wiesz, jak wygląda edukacja domowa. Ta forma nauczania może być bardzo efektywna i korzystna dla dziecka, pod warunkiem że zostanie zaplanowana i zorganizowana w odpowiedni sposób. Zastanawiasz się nad nauczaniem dziecka w domu? A może Twoja pociecha już uczy się w ten sposób? Podziel się z nami swoimi doświadczeniami i opinią w komentarzu.

Zobacz również bogatą gamę akcesoriów odpowiednich dla dzieci w różnym wieku. W ofercie sklepu BoboWózki znajdziesz między innymi wózek Bebetto Yoddi z fotelikiem Avionaut Pixel Pro, podwójny wózek spacerowy Babyzen Yoyo 2, a także łóżeczka, krzesełka do karmienia oraz szereg innych przydatnych akcesoriów i sprzętów.

---

FAQ – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Jakie są główne zalety i korzyści wynikające z edukacji domowej?

Edukacja domowa ma wiele zalet. Przede wszystkim pozwala rodzicowi kontrolować proces nauki, dostosować materiał do zainteresowań dziecka i poświęcić mu tyle czasu, ile jest konieczne do zrozumienia danego zagadnienia. Domowe nauczanie pozwala też dopasować długość zajęć do możliwości i potrzeb pociechy. Uczeń nie otrzymuje ocen. Nie musi pisać sprawdzianów, kartkówek ani odrabiać zadań domowych, dzięki czemu ma więcej czasu na swoje hobby. Wspólna nauka z dzieckiem w domu pomaga budować i wzmacniać relacje rodzinne oraz rozwijać zainteresowania latorośli.

Jakie są największe wyzwania związane z edukacją domową i jak można sobie z nimi poradzić?

Mimo niewątpliwych zalet domowego nauczania łączy się ono z pewnymi wyzwaniami. Najważniejszym z nich jest potrzeba dyscypliny i dobrej organizacji. Plan zajęć nie jest narzucony z góry przez szkołę, dlatego należy go sobie wypracować. To niełatwe, ale uczy dziecko odpowiedzialności, zarządzania czasem i samodyscypliny. Wiąże się też z koniecznością corocznego zdawania egzaminów. To spore obciążenie, bo od jednego egzaminu zależy promocja do następnej klasy. Edukacja domowa wymaga też większej aktywności rodziców i określenia nowych ról w rodzinie. Przynajmniej jeden rodzic musi stać się nauczycielem, który pomaga w nauce, ale też wymaga i egzekwuje, co bywa trudne i może powodować konflikty.

Czy istnieją jakieś wymogi prawne lub zalecenia dotyczące edukacji domowej?

Aby rozpocząć domowe nauczanie, należy uzyskać zgodę od dyrektora przedszkola lub szkoły, do której zostało przyjęte dziecko. O zezwolenie mogą starać się rodzice bądź opiekunowie prawni dzieci w wieku od 6 do 18 lat. Pełnoletni uczniowie nie mogą ubiegać się o pozwolenie na realizację obowiązku szkolnego poza placówką edukacyjną. Starając się o zezwolenie, należy złożyć odpowiednie dokumenty. Ponadto dziecko uczące się w domu ma obowiązek przystępowania do corocznych egzaminów klasyfikacyjnych. Ich zakres ustala dyrektor, który wydał pozwolenie na taką formę nauki. Po zdanych egzaminach uczeń dostaje świadectwo ukończenia klasy. Na świadectwie nie ma ocen z muzyki, plastyki, techniki, wychowania fizycznego ani zachowania.